Carel Wertheim

Alexander Duparc Collection

Family page

Carel Wertheim, birth 10 Nov 1798 Amsterdam, died 5 Feb 1864 Amsterdam, occupation: koopman, son of Jacob Salomon Wertheim and Roosje Reitsche Samuel Wagene Rosenik
Married 1 OKT 1831 Wageningen to:
Dientje Dinah van Minden, birth CA 1815 Wageningen, daughter of Abraham Van Minden and Jutje Judith Marcus Rosenik

1) Abraham Carel Wertheim, birth 12 Dec 1832 Amsterdam, died 30 Nov 1879 Amsterdam, occupation: commissionair in effecten
Abraham Carel Wertheim (1832-1897) werd in Amsterdam geboren als zoon van de koopman Carel Wertheim en Dientje van Minden. Vader Carel was niet onbemiddeld. Hij dreef een juwelierswinkel in Zaandijk en vestigde zich later in Amsterdam als commissi onair in goud- en zilverwerk. Hij behoorde tot de groep van ge?mancipeerde joden waartoe ook de Assers en de Asschers behoorden. De verlichte opvattingen van de Wertheims blijken onder andere uit het feit dat zij zich hadden aangesloten bij de afg escheiden gemeente "Adath Jessurun". De leden van deze gemeente waren voorstanders van een algemene emancipatie van de joden in Nederland. Op bevel van Lodewijk Napoleon werd deze afgescheiden gemeente in 1808 weer samengevoegd met de Hoogduits e Gemeente.
De jonge Abraham Carel kreeg een joodse opvoeding. Zo bezocht hij onder andere de joodse godsdienstschool. In 1845, op 13-jarige leeftijd, ging Abraham werken op het kantoor van zijn oom Johannes Wertheim. Deze had samen met B.L. Gompertz een effe ctenkantoor opgebouwd. Hier leerde Wertheim de beginselen van het bankiersvak. Na enkele jaren bleken zijn talenten op dit vlak en werd hij geplaatst op het bankierskantoor van Julius Koenigswarter aan de Keizersgracht.
Als nieuwe bediende op dit kantoor werd Abraham van tijd tot tijd ontvangen op de culturele salons ten huize van de Koeningswarters. Om zijn algemene ontwikkeling te vergroten sloot Wertheim zich aan bij het genootschap "Tot Nut en Beschaving". Va n dit genootschap waren relatief veel joden lid, omdat de "Maatschappij tot Nut van 't Algemeen" geen joden toeliet tot haar ledenkring.
Op 17 mei 1858 trouwde Abraham Carel Wertheim met zijn nicht Rosalie Marie Wertheim. Bij die gelegenheid ook nam het bankiershuis "Wertheim & Gompertz" hem op als firmant. Het jonge echtpaar vestigde zich in de Doelenstraat in Amsterdam. Veertie n jaar later bestond het gezin Wertheim uit zeven personen.
Hoewel Wertheim in de eerste plaats bankier was, had hij daarnaast een zeer grote culturele belangstelling. Zo was hij onder andere lid van het "Genootschap ter Beoefening der Uiterlijke Welsprekendheid". De leden van dit genootschap verzorgden on der andere amateurtoneelvoorstellingen. Het was onder andere Wertheims broer Jacob Leon Wertheim (1839-1882) die zijn liefde voor toneel en literatuur stimuleerde. A.C. Wertheim werd hoofdbestuurder van het Toneelverbond. Samen met H.J.Schimme l en de latere burgemeester van Tienhoven richtte Wertheim de "Vereeniging Het Nederlandsche Toneel" op. Deze vereniging zou de enige grote toneelgroep in de hoofdstad moeten worden.
De bedoeling was het nationale toneel uit het dal te halen. Aanvankelijk speelde de vereniging in de Stadschouwburg, daarna in het Grand Theatre in de Amstelstraat. Wertheim was ook betrokken bij de bouw van een nieuwe schouwburg op het Leidseplei n, nadat de oude in de nacht van 20 februari 1890 was afgebrand. Behalve met het bankwezen en de cultuur hield Wertheim zich ook bezig met liefdadigheid en politiek. Hij was een centrale figuur in het Amsterdamse politieke leven. Ook is hij lang e tijd lid geweest van de Eerste Kamer.
Na zijn dood, op 30 november 1897, werd een monument te zijner ere onthuld. J. Boissevain sprak bij die gelegenheid de volgende woorden:"Wij danken U voor het voorbeeld dat gij ons gegeven hebt van een mannelijk leven, geleid naar de inspraken va n een liefderijk gemoed. Van het materieele werk dat gij hebt tot stand gebracht zal wellicht veel worden gewijzigd, en in de loop der tijden teniet gedaan, maar de zaden van onderlinge waardeering, van hartelijke samenwerking voor een edel doe l door U gestrooid, zullen kiemen en tot wasdom rijpen bij het jonge geslacht." (JHM)
Married 17 MEI 1858 Amsterdam to:
Rosalie Marja\Marie Wertheim, birth 1838, daughter of Abraham Wertheim and Johanna Sara Rosenik
Rosalie Maria (Genlias)

2) Rosalie Therese Sarah Wertheim, birth 1834 Amsterdam, died 1922
Married 25 OKT 1859 Amsterdam to:
Bendix Benjamin, birth CA 1821 Essen, occupation: koopman, son of Gottschalk Benjamin and Jeannette Abrahams

3) Julia Elisabeth Wertheim, birth CA 1836
Married 21 Jun 1865 Amsterdam to:
Barend Joseph Stokvis, birth 16 Aug 1834 Amsterdam, died 29 Sep 1902 Amsterdam, occupation: arts, hoogleraar Amsterdam, son of Joseph Barend Abraham Stokvis and Rachel Jacob Jokeb Wittering

4) Bernard Leon Wertheim, birth 1838

5) Judith Elisabeth Wertheim

6) Jacob Leon Wertheim, birth 22 OKT 1839 Amsterdam, died 18 Aug 1882 Amsterdam, occupation: letterkundige, secretaris Toneelschool
Jacob Leon Wertheim, geboren in 1839, maakte zich onder leiding van zijn leermeesters I.M. Calisch en J.S. Speijer de kennis van de moderne talen eigen. Daarnaast bestudeerde hij de vaderlandse en buitenlandse letterkunde. Zijn ouders, Carel Werth eim en Dina van Minden, bestemden hem voor de handel en Jacob ging werken op bankierskantoren in Amsterdam, Antwerpen en Parijs. In de laatstgenoemde stad maakte hij kennis met de dichter Lamartine, aan wie hij zijn Franstalige gedichten voorlegde . Lamartine spoorde hem aan voor de literatuur te kiezen.
Wertheims debuut was de novelle 'Evelina' die werd opgenomen in het "Tijdschrift Nederland". Daarop volgde een drietal verhalen, gebundeld onder de titel 'Tusschen licht en donker'. Zijn eerste dichtwerk was een 'overzetting in gebonden stijl' va n Tennyson's "Enoch Arden". In 1876 trad Jacob toe tot een kring van mannen - onder wie Jacobs broer A.C. Wertheim - die zich ten doel stelde het vaderlandse toneel te stimuleren en te steunen. Jacob vertaalde en bewerkte toneelstukken van E. Manu el, F. Coppee, H. Hertz, Theuriet en T. de Banville. Met Coppee en Theuriet was hij bovendien bevriend. In 1880 belastte hij zich met het secretariaat van de toneelschool. In die hoedanigheid stichtte hij een fonds ter opleiding van jonge toneelsp elers. Dominee M.A. Perk, die bevriend was met A.C. Wertheim, heeft overwogen de literaire nalatenschap van Jacques Perk aan J.L. Wertheim over te laten. J.L. Werteim overleed op 18 augustus 1882 te Amsterdam.(JHM)

7) Johannes Eduard Wertheim, birth CA 1844 Amsterdam, died 12 Apr 1887 Wageningen, occupation: kassier
Married 26 Jun 1872 Zwolle to:
Hermina Carolina Hertzveld, birth CA 1850 Zwolle, daughter of Lion Hertzveld and Saartje Salomonson

Main index A-Z