Hessel Mozes ( Jossie ) Duparc

Alexander Duparc Collection

Family page

Hessel Mozes ( Jossie ) Duparc, birth 18 Nov 1817 Leeuwarden, died 20 MEI 1905 Heemstede, buried Haarlem, occupation: Arts genees & verloskunde, son of Mozes Izaks Duparc and Clara Hessels Drielsma
Bij het opstellen van het bevolkingsregister van Groningen in 1840 wordt de naam "Van Zweeden" gebruikt. Zuzanna van Oterendorp woont dan met Antje en Pieter op het adres Zwanenstraat 54. Op dit adres woont ook Hessel Mozes Duparc, oud 22 jaa r en geboren te Leeuwarden
Hessel Mozes Duparc werd op 18 november 1817 in Leeuwarden geboren als tweede kind van Moses Isak Duparc en Clara Hessel Drielsma. Zijn oudere broer Isac was op 13 juni 1816 geboren. Na hem volgden nog zes broers en vier zusters. De Fransklinkend e naam Duparc had de familie in 1811 aangenomen. De naam verwees naar de plek waar grootvader Isack Salomon Duparc had gewoond. Voordat hij de naam Duparc aannam werd hij meestal ter onderscheiding van een andere Salomon Isack, Salomon Isac k op 't Perk genoemd en later zelfs alleen Isack op 't Perk. Zo droegen de leden van de familie Duparc in hun familienaam de herinnering met zich mee aan de straat waar hun voorvader Isack Salomon ooit had gewoond.
Hessel Mozes Duparc ging in Groningen medicijnen studeren. Een studie die hij op 2 juli 1840, na een studie van nog geen vier jaar, afrondde met een proefschrift over kindermoord door ongehuwde moeders. Zijn studievriend Levi Ali Cohen - de bekend e hygienistische arts - promoveerde op dezelfde dag. Tot de dood van Ali Cohen, in 1889, zou Duparc veelvuldig met hem blijven samenwerken.
Na zijn promotie keerde Duparc terug naar zijn geboortestad Leeuwarden waar hij onder andere werkzaam was als armenarts voor de joodse gemeente. In 1848 verhuisde hij naar Amsterdam waar hij aanvankelijk een betrekking had bij het gasthuis en late r een bloeiende praktijk zou opbouwen. Daarnaast was hij in dienst van het Nederlands-Israelietisch Armbestuur werkzaam als armenarts. Deze functie zou hij op 1 oktober 1866 neerleggen. Bij die gelegenheid eerde het "Nieuw Israelietisch Weekblad " Duparc vanwege zijn humaniteit en zijn betrokkenheid met het leed van de armen. Die betrokkenheid blijkt ook uit zijn jarenlange voorzitterschap van het Genootschap ter Ondersteuning van Behoeftige Nederlands-Israelitische Kraamvrouwen.
Daarnaast was Duparc actief op wetenschappelijk gebied. In 1841 opende hij zijn indrukwekkende reeks publicaties met het samen met Ali Cohen geschreven boek "De kunst om geneesmiddelen voor te schrijven". Dit was een populair-wetenschappelijk boe k waarvan in 1846 een nieuwe druk zou verschijnen. In 1843 won Duparc een prijsvraag van het Provinciaal Utrechts Genootschap van Kunsten en Wetenschappen over het "gebruik en misbruik der geestrijke dranken, benevens de middelen tot wering van de zelve". In hetzelfde jaar beantwoordde hij ook een prijsvraag van de "Bezorgeren van het Legaat van Johannes Monnikhof" over myotomie en tenotomie (= spier en peesdoorsnijding). .
Samen met Ali Cohen redigeerde Duparc ook het tijdschrift "Mededeelingen uit het gebied van natuur, wetenschap en Kunst" dat van 1844 tot en met 1847 verscheen. Het was ook samen met Ali Cohen dat hij in 1847 tot corresponderend lid van de Societ e Medicale d'emulation de la Flandre Occidentale werd benoemd. Door hun tijdschrift hadden zij al enige naam gemaakt in de geleerde wereld. In een brief aan Ali Cohen en Duparc liet het Vlaamse genootschap zich althans lovend uit over dit tijdschr ift en maakten zij gewag van "votre interessant recueil, Mededeelingen". Ook twee door Ali Cohen en Duparc geschreven brochures droegen bij aan de waardering die men voor hen had.
Duparc was een gewaardeerd en actief wetenschapper die niet alleen een indrukwekkende lijst met publicaties bij elkaar heeft geschreven, maar wiens werk ook in het Frans werd vertaald. Zelf vertaalde Duparc op zijn beurt weer buitenlandse publicat ies. Zo vertaalde hij diverse artikelen van de Zweedse hoogleraar Anders Adolf Retzius (1796-1860) vanuit het Zweeds in het Nederlands. Verder publiceerde hij in gerenommeerde tijdschriften als "De Gids", "Boerhave", "Het Lancet", het "Letterlieve nd maandschrift" en "De recensent".
Op 10 december 1845 trouwde Hessel Mozes Duparc met Ester Benjamins. Het huwelijk werd in Amsterdam voltrokken en 's avonds gaf het jonge paar in de stadsherberg aan de Plantage Middenlaan een bal voor 77 gasten. Hessels broer Jacobus maakte ee n uitgebreid verslag van de bruiloftsdag. Uit het huwelijk van Hessel en Ester zouden zes dochters geboren worden. Slechts twee daarvan zouden de volwassen leeftijd bereiken, namelijk Carolina en Marianne. De eerste zou trouwen met Willem Maurit s de Jong van Lier, de tweede met Maurits van Lier.
In 1853 oogstte Duparc veel waardering met zijn brochure "De blindenverzorging benevens de middelen tot hare verbetering". Onder andere koning Oscar van Zweden betuigde zijn ingenomenheid met dit geschrift. Ook koning George van Hannover (zelf bli nd) betuigde zijn instemming door hem een gouden medaille met zijn portret aan te bieden. Ook de bekende staatsman Thorbecke, aan wie het geschrift was opgedragen, schatte het naar waarde. Over de blinden- en doofstommenzorg stond Duparc ook in co rrespondentie met de Belg Alexander Rodenbach die, zelf blind sinds zijn elfde, al vanaf 1828 diverse werken over dit onderwerp geschreven had. Ook Rodenbach sprak zijn waardering uit, hoewel hij wel enige biografische bijzonderheden over zichzel f moest corrigeren.
In zijn veeljarige praktijk maakte Duparc de cholera-epidemieen mee van 1848/49, 1853 en 1866. In totaal behandelde hij 830 gevallen. Over de epidemie van 1866 merkte het "Nieuw Israelietisch Weekblad" op dat Duparc bij die gelegenheid "eene werkz aamheid en menschlievendheid jegens de armen (heeft) getoond, die tot voorbeeld mag strekken aan jonge geneesheeren en die hem de diepe erkentelijkheid van een tal van famili?n heeft doen deelachtig worden."
Niet alleen klinisch, ook wetenschappelijk had Duparc belangstelling voor de cholera. In de jaren tachtig kreeg hij daarnaast als een van de eersten in Nederland interesse in de toen nog jonge wetenschap van de bacteriologie. Deze combinatie va n interessegebieden resulteerde in brochures als "Bacterien, de oorzaak van besmettelijke ziekten", "De inenting tegen de cholera", "De invloed van drinkwater op de volksgezondheid" en "Cholera, hare voorkoming, behandeling en bestrijding, voornam elijk door nog nieuwe, doeltreffende middelen".
In zijn lange leven kreeg Duparc ook de nodige persoonlijke tegenslagen te verwerken. Zo overleed op 24 februari 1876 zijn dertienjarige dochter Sophie. Bij die gelegenheid dichtte Duparc "Of ouderhart ook bloedt? Kunt ge 't vragen?// Peilloo s is de wond, vlijmend is de smart." Ruim een jaar later volgde een andere persoonlijke ramp. Op 25 september 1877 overleed zijn schoonzoon Willem Maurits de Jong van Lier, die net begonnen was aan een militaire carriere in de Atjehoorlog, aa n de cholera. De ironie van het noodlot wilde dat Willem overleed aan juist die ziekte die Duparc zo grondig bestudeerd had. Hessels dochter Carolina bleef met twee kleine zoontjes achter. Op 11 januari 1885 volgde een nieuwe slag met het overlijd en op 60-jarige leeftijd zijn vrouw Ester.
De laatste jaren van zijn leven schijnt Duparc door financiele moeilijkheden te zijn geplaagd. Ook lijkt hij later in zijn leven enigszins in de vergetelheid te zijn geraakt. Na zijn dood op 20 mei 1905 in Heemstede schreef het "Centraal Blad voo r Israelieten" althans over hem: "De overledene was indertijd een beroemd geneeskundige, die als zoodanig in hoog aanzien stond." Toch werd er in verschillende binnen- en buitenlandse bladen aandacht aan zijn dood besteedt en ook in het Utrecht s Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen werd zijn dood herdacht. Duparc werd op de joodse begraafplaats van Haarlem begraven.
Married 10 Dec 1845 Amsterdam to:
Henriette ( Etty ) Ester Mozes Benjamins, alias: Ester Moses Benjamins, Hester Mozes Benjamins, birth 6 Aug 1826 Amsterdam, died 11 Jan 1885 Amsterdam, buried 13 Jan 1885 Muiderberg C , rij 13 , graf 201, daughter of Moses Benjamins and Elisabeth Sprints Meyer van Lier

1) Clarence ( Klaar of Kleer\Klere ) Duparc, birth 28 OKT 1846 Leeuwarden, buried 22 Jun 1913 Muiderberg veld D , rij QOO , graf 71 ,
Clarene (?) woonde bij huwelijk Keizersgr. 493, Amsterdam
Married 17 Aug 1869 Amsterdam chupa at the N.I.H.S. to:
Moritz Lioni, birth 9 Jun 1839 Amsterdam, died 17 Nov 1914 Amsterdam, buried 19 Nov 1914 Muiderberg D , U ,39, occupation: Koopman; juwelier, son of Josef Eliazer Lioni and Judith Eliazer Daniels
laatste adres: Hemonylaan 9 , Amsterdam Bij huwelijk: Keizersgr. 493

2) Elisabeth Rosalie Duparc, birth 18 Sep 1847 Leeuwarden, died Amsterdam
woonde bij huwelijk Keizersgr. 16, Amsterdam. Volgens bevolkingsregister Amsterdam 1851-1853 , woonde
op de Nieuwe Keizersgracht W3-875 een Beatice Duparc geboren in 1847 te Amsterdam.
Married 22 OKT 1878 Amsterdam Chupa N.I.H.S. (divorced 1881) to:
Michael Weijl, birth 20 Aug 1850 Rotterdam, occupation: graveur, son of Salomo Weijl and Judik van Wijnbergen
Marcus Maximiliaan Weijl , 's Hertogenbosch , 27, zoon van Michael Weijl en Hannechen Meijer Rosebom, trouwde 23-05-1907 Rotterdam met Nanny Loeb , Duren (Pruisen) , 24, duitsch onderdaan, dochter van Salomon Loeb en Jetta Meier 1878: voor beide n eerste huwelijk, woonde bij huwelijk in Rotterdam Michael Jacob Weijl en Petronella de Wolf ouders van Gulia Weijl geb 1786 te Nijmegen, trouwde 1814 te Nijkerk met Joseph Salomon Nihom geb. 1783

3) Mozes Maurits Duparc, alias: Maurits Duparc van Lier, birth 8 Jan 1849 Amsterdam, died 26 MEI 1925 's-Gravenhage, occupation: commissionair in effecten
Huwelijksakte Nummer: 232
Married 26 MEI 1872 Utrecht to:
Rosine van Lier, birth 1847 Utrecht, died 15 Nov 1921 's-Gravenhage, daughter of Jacob van Lier and Marianne Philip Duijs

4) Adelaide Duparc, birth Jun 1850 Amsterdam, died Jul 1919 Amsterdam, buried 22 Jul 1919 Diemen veld A - rij 38 - graf 51

5) Marianne Duparc, birth 2 Apr 1851 Amsterdam, died 5 Feb 1943 Amsterdam, buried 18 Feb 1943 Muiderberg veld E, rij 36, graf 41

6) Sophie Duparc, birth 5 Jul 1855 Amsterdam, died 17 Jul 1855 Amsterdam, buried 19 Jul 1855 Amsterdam, Zeeburg 1855-416
Oorzaak van overlijden stuipies

7) Carolina Duparc, alias: Carolina, birth 20 Aug 1856 Amsterdam, died 25 Apr 1924 Amsterdam
Portretfoto van Marianne, Carolina en Sophie Duparc, dochters van Hester Duparc-Benjamins en Hessel Mozes Duparc, circa 1875
Married 19 MRT 1874 Amsterdam to:
Willem Maurits De Jong van Lier, birth 8 OKT 1845 Vlissingen, died 25 Sep 1877 Panteh Perak (Atjeh), buried militaire begraafplaats Panteh Perak, occupation: tweede luitenant van de Infanterie, son of Benjamin de Jong van Lier and Helena van Broek
sneuvelde in de Atjeh-oorlog

8) Henriette Duparc, birth 14 Jul 1858 Amsterdam, died 9 Nov 1926 Amsterdam, buried 12 Nov 1926 Diemen A-83-5, occupation: huishoudster

9) Helena Sophia Duparc, birth 1863 Amsterdam, died 24 Feb 1876 Amsterdam, buried 27 Feb 1876 Muiderberg C , 11 ,48 ,

Main index A-Z