Mozes Izaks Duparc

Alexander Duparc Collection

Family page

Mozes Izaks Duparc, birth 1789 Leeuwarden, died 29 NISAN 5604 Leeuwarden, buried Leeuwarden, steen 861,rij, nummer nieuw 5B - 6, occupation: Negociant in effecten, parnas thesaurier, son of Isack Salomon Duparc and Schoone ( Carolina ) Isak Wurmser
Negociant in effecten ; parnas ; lid scholcommissie Slachter in de loterij ( vermoedelijk splitter in de loterij ) Volgens gem. archief Leeuwarden geboren in 1789 Volgens stemgerechtigden in 1824: 35 jaar, koopman, adres F258, eigenaaresse Weduw e E. Cats, rijksbelastinglast: oo; huurwaarde 137.50. In 1824 woonde in zijn huis H103 : M. de Markas, koopman, huurwaarde 80.00 en Hessel Arons Drielsma als ook Joel Drielsma.
Married 15 Apr 1815 Leeuwarden to:
Clara Hessels Drielsma, birth CA 1790 Leeuwarden, died 31 MRT 1875 Cleve, daughter of Hessel Aron Drielsma and Marianne Jacobs de Jong

1) Isak Mozes Duparc, birth 13 Jun 1816 Leeuwarden, died 29 Jun 1886 Tilburg, occupation: commissair in effecten
Stemgerechtigde in 1848: was toen 32 jaar, woonde I086; rijksbelastingenlast: 52,00; huurwaarde : 00

2) Hessel Mozes ( Jossie ) Duparc, birth 18 Nov 1817 Leeuwarden, died 20 MEI 1905 Heemstede, buried Haarlem, occupation: Arts genees & verloskunde
Bij het opstellen van het bevolkingsregister van Groningen in 1840 wordt de naam "Van Zweeden" gebruikt. Zuzanna van Oterendorp woont dan met Antje en Pieter op het adres Zwanenstraat 54. Op dit adres woont ook Hessel Mozes Duparc, oud 22 jaa r en geboren te Leeuwarden
Hessel Mozes Duparc werd op 18 november 1817 in Leeuwarden geboren als tweede kind van Moses Isak Duparc en Clara Hessel Drielsma. Zijn oudere broer Isac was op 13 juni 1816 geboren. Na hem volgden nog zes broers en vier zusters. De Fransklinkend e naam Duparc had de familie in 1811 aangenomen. De naam verwees naar de plek waar grootvader Isack Salomon Duparc had gewoond. Voordat hij de naam Duparc aannam werd hij meestal ter onderscheiding van een andere Salomon Isack, Salomon Isac k op 't Perk genoemd en later zelfs alleen Isack op 't Perk. Zo droegen de leden van de familie Duparc in hun familienaam de herinnering met zich mee aan de straat waar hun voorvader Isack Salomon ooit had gewoond.
Hessel Mozes Duparc ging in Groningen medicijnen studeren. Een studie die hij op 2 juli 1840, na een studie van nog geen vier jaar, afrondde met een proefschrift over kindermoord door ongehuwde moeders. Zijn studievriend Levi Ali Cohen - de bekend e hygienistische arts - promoveerde op dezelfde dag. Tot de dood van Ali Cohen, in 1889, zou Duparc veelvuldig met hem blijven samenwerken.
Na zijn promotie keerde Duparc terug naar zijn geboortestad Leeuwarden waar hij onder andere werkzaam was als armenarts voor de joodse gemeente. In 1848 verhuisde hij naar Amsterdam waar hij aanvankelijk een betrekking had bij het gasthuis en late r een bloeiende praktijk zou opbouwen. Daarnaast was hij in dienst van het Nederlands-Israelietisch Armbestuur werkzaam als armenarts. Deze functie zou hij op 1 oktober 1866 neerleggen. Bij die gelegenheid eerde het "Nieuw Israelietisch Weekblad " Duparc vanwege zijn humaniteit en zijn betrokkenheid met het leed van de armen. Die betrokkenheid blijkt ook uit zijn jarenlange voorzitterschap van het Genootschap ter Ondersteuning van Behoeftige Nederlands-Israelitische Kraamvrouwen.
Daarnaast was Duparc actief op wetenschappelijk gebied. In 1841 opende hij zijn indrukwekkende reeks publicaties met het samen met Ali Cohen geschreven boek "De kunst om geneesmiddelen voor te schrijven". Dit was een populair-wetenschappelijk boe k waarvan in 1846 een nieuwe druk zou verschijnen. In 1843 won Duparc een prijsvraag van het Provinciaal Utrechts Genootschap van Kunsten en Wetenschappen over het "gebruik en misbruik der geestrijke dranken, benevens de middelen tot wering van de zelve". In hetzelfde jaar beantwoordde hij ook een prijsvraag van de "Bezorgeren van het Legaat van Johannes Monnikhof" over myotomie en tenotomie (= spier en peesdoorsnijding). .
Samen met Ali Cohen redigeerde Duparc ook het tijdschrift "Mededeelingen uit het gebied van natuur, wetenschap en Kunst" dat van 1844 tot en met 1847 verscheen. Het was ook samen met Ali Cohen dat hij in 1847 tot corresponderend lid van de Societ e Medicale d'emulation de la Flandre Occidentale werd benoemd. Door hun tijdschrift hadden zij al enige naam gemaakt in de geleerde wereld. In een brief aan Ali Cohen en Duparc liet het Vlaamse genootschap zich althans lovend uit over dit tijdschr ift en maakten zij gewag van "votre interessant recueil, Mededeelingen". Ook twee door Ali Cohen en Duparc geschreven brochures droegen bij aan de waardering die men voor hen had.
Duparc was een gewaardeerd en actief wetenschapper die niet alleen een indrukwekkende lijst met publicaties bij elkaar heeft geschreven, maar wiens werk ook in het Frans werd vertaald. Zelf vertaalde Duparc op zijn beurt weer buitenlandse publicat ies. Zo vertaalde hij diverse artikelen van de Zweedse hoogleraar Anders Adolf Retzius (1796-1860) vanuit het Zweeds in het Nederlands. Verder publiceerde hij in gerenommeerde tijdschriften als "De Gids", "Boerhave", "Het Lancet", het "Letterlieve nd maandschrift" en "De recensent".
Op 10 december 1845 trouwde Hessel Mozes Duparc met Ester Benjamins. Het huwelijk werd in Amsterdam voltrokken en 's avonds gaf het jonge paar in de stadsherberg aan de Plantage Middenlaan een bal voor 77 gasten. Hessels broer Jacobus maakte ee n uitgebreid verslag van de bruiloftsdag. Uit het huwelijk van Hessel en Ester zouden zes dochters geboren worden. Slechts twee daarvan zouden de volwassen leeftijd bereiken, namelijk Carolina en Marianne. De eerste zou trouwen met Willem Maurit s de Jong van Lier, de tweede met Maurits van Lier.
In 1853 oogstte Duparc veel waardering met zijn brochure "De blindenverzorging benevens de middelen tot hare verbetering". Onder andere koning Oscar van Zweden betuigde zijn ingenomenheid met dit geschrift. Ook koning George van Hannover (zelf bli nd) betuigde zijn instemming door hem een gouden medaille met zijn portret aan te bieden. Ook de bekende staatsman Thorbecke, aan wie het geschrift was opgedragen, schatte het naar waarde. Over de blinden- en doofstommenzorg stond Duparc ook in co rrespondentie met de Belg Alexander Rodenbach die, zelf blind sinds zijn elfde, al vanaf 1828 diverse werken over dit onderwerp geschreven had. Ook Rodenbach sprak zijn waardering uit, hoewel hij wel enige biografische bijzonderheden over zichzel f moest corrigeren.
In zijn veeljarige praktijk maakte Duparc de cholera-epidemieen mee van 1848/49, 1853 en 1866. In totaal behandelde hij 830 gevallen. Over de epidemie van 1866 merkte het "Nieuw Israelietisch Weekblad" op dat Duparc bij die gelegenheid "eene werkz aamheid en menschlievendheid jegens de armen (heeft) getoond, die tot voorbeeld mag strekken aan jonge geneesheeren en die hem de diepe erkentelijkheid van een tal van famili?n heeft doen deelachtig worden."
Niet alleen klinisch, ook wetenschappelijk had Duparc belangstelling voor de cholera. In de jaren tachtig kreeg hij daarnaast als een van de eersten in Nederland interesse in de toen nog jonge wetenschap van de bacteriologie. Deze combinatie va n interessegebieden resulteerde in brochures als "Bacterien, de oorzaak van besmettelijke ziekten", "De inenting tegen de cholera", "De invloed van drinkwater op de volksgezondheid" en "Cholera, hare voorkoming, behandeling en bestrijding, voornam elijk door nog nieuwe, doeltreffende middelen".
In zijn lange leven kreeg Duparc ook de nodige persoonlijke tegenslagen te verwerken. Zo overleed op 24 februari 1876 zijn dertienjarige dochter Sophie. Bij die gelegenheid dichtte Duparc "Of ouderhart ook bloedt? Kunt ge 't vragen?// Peilloo s is de wond, vlijmend is de smart." Ruim een jaar later volgde een andere persoonlijke ramp. Op 25 september 1877 overleed zijn schoonzoon Willem Maurits de Jong van Lier, die net begonnen was aan een militaire carriere in de Atjehoorlog, aa n de cholera. De ironie van het noodlot wilde dat Willem overleed aan juist die ziekte die Duparc zo grondig bestudeerd had. Hessels dochter Carolina bleef met twee kleine zoontjes achter. Op 11 januari 1885 volgde een nieuwe slag met het overlijd en op 60-jarige leeftijd zijn vrouw Ester.
De laatste jaren van zijn leven schijnt Duparc door financiele moeilijkheden te zijn geplaagd. Ook lijkt hij later in zijn leven enigszins in de vergetelheid te zijn geraakt. Na zijn dood op 20 mei 1905 in Heemstede schreef het "Centraal Blad voo r Israelieten" althans over hem: "De overledene was indertijd een beroemd geneeskundige, die als zoodanig in hoog aanzien stond." Toch werd er in verschillende binnen- en buitenlandse bladen aandacht aan zijn dood besteedt en ook in het Utrecht s Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen werd zijn dood herdacht. Duparc werd op de joodse begraafplaats van Haarlem begraven.
Married 10 Dec 1845 Amsterdam to:
Henriette ( Etty ) Ester Mozes Benjamins, alias: Ester Moses Benjamins, Hester Mozes Benjamins, birth 6 Aug 1826 Amsterdam, died 11 Jan 1885 Amsterdam, buried 13 Jan 1885 Muiderberg C , rij 13 , graf 201, daughter of Moses Benjamins and Elisabeth Sprints Meyer van Lier

3) Marianne ( Meriam ) Duparc, birth 30 Jul 1819 Leeuwarden, died 1 MRT 1871 Leeuwarden, buried Leeuwarden steen 679, rij, nummer nieuw 8 - 26, occupation: Talenwetenschappen.

4) Symon \ Simon Mozes Duparc, birth 26 MRT 1821 Leeuwarden, died 24 MEI 1887 London, occupation: Goud en zilversmid
112 Nichols square, Hackney Rd, member Great Synagoge ca 1885
Married 17 Feb 1851 Leeuwarden to:
Hiske ( Hikke ) Jonas Drielsma, birth 7 Aug 1824 Leeuwarden, died 23 Jul 1872 Leeuwarden, daughter of Jonas Adam Drielsma and Marianna Benjamin Drielsma

5) Jacobus Duparc, birth 7 Dec 1822 Leeuwarden, died 7 Jul 1884 's-Gravenhage, occupation: Apotheker
Married 13 Jul 1870 Nijmegen to:
Bella Lehmans, alias: Beila, Bella Lehmans Buchbinder, birth 22 Jan 1834 Nijmegen, died 17 Aug 1879 's-Gravenhage, daughter of Raw Jacob Lehmans and Rachel Be(e)renstein

6) Carolina ( Kaline - Kreindel ) Duparc, birth 1 Jan 1824 Leeuwarden, died 29 MRT 1890 's-Gravenhage, buried Scheveningseweg Rij 29, nr 72
- Krendele dr v Mozes Duparc, vr v Arje Leib Simons Dissel, 1890-03-29, grafsteen 29/72.( bron: Robert J. Gmelig Meijling )
Married 7 Aug 1856 's-Gravenhage to:
Louis David Simons, alias: Levy Simons, birth 17 OKT 1817 's-Gravenhage, died 28 OKT 1898 's-Gravenhage, buried 29 OKT 1898 's-Gravenhage, Scheveningseweg Rij 31, nr 43, occupation: Zakenman, son of David Levy Siemons Simons and Engeltje Angelina Egele de Sterke
Parnas van de N.I.G. Den Haag

- Levij Simons, Arje Leib zn v David Simons Dissel, overl 1898-10-25, grafsteen 31/43.
(Op de grafsteen staat geb ----- - 10-17 en overl 1898-10-28, zie foto's van het graf ( bron: Robert J. Gmelig Meijling )

7) Alexander Shmuel Mozes Duparc, birth 10 Jun 1825 Leeuwarden, died 28 OKT 1875 Frankfurt am Main, buried Frankfurt am Main, occupation: Makelaar Effecten
Volgens Wie Was Wie geboren op 13 juni 1825;
Rat-Beil-Strasse (Including Religionsfriedhof): 73,831 sqm Used: 1828-1929: However there were occassional burials there after that date until 1993. Often refered to as the "old cemetery". Rat-Beil-Strasse is next to the municipal cemetery; 7383 1 sqm; ca.30-40,000 graves; used 1828-1929. (From 1886, R. Samson Raphael Hirsch's congregation "Israelitische Religions- gesellschaft" had a separate burial field in the center of the cemetery.) (Sometimes refered to as orthodox.) Here "orthodox " refers strictly to those persons buried in the separate section of the Israelitische Religionsgesellschaft founded by Rabbi Samson Raphael Hirsch. The orthodox (or Tora-Tue) people of the general Jewish community (Kehilla) were called "conservat ive", which has no resemblance in any way to the definition of "conservative" as it is used here in the USA. Source: Arthur Levi, 435 Porter Lake Drive, Longmeadow MA 01106, Phone: 413-781-2089, Fax: 413-781-2090 Email: a72levi@map.com <mailto:a72 levi@map.com>
Documentation of this cemetery is now being worked on by the Jewish Museum. In addition there is a plan/layout of the Orthodox cemetery in Mr. Horowitz's office with the last names of those buried filling in the rectangles. To give you an ide a of the numbers; from 1869 until 31 December 1918 there were 14,112 non-Orthodox deaths registered. It is estimated that there were altogether 26,400 deaths before 1869. In 1922 for example, there were 359 burials. In 1923; 327. This number ros e to about 500 deaths per year in the late 30's until the deportations took place. This was not only due to increased violence and suicide, but also to the influx of Jews from the countryside (smaller towns and villages), and may include Buchenwal d deaths.
UPDATE: "I have visited the Jewish cemetery on Rat-Beil-Strasse several times.(My BAER great-grandparents and great-great-grandparents are buried there.) In the cemetery office they have a complete listing of all burials with grave location . It is ordered by burial date. So if you know the burial date (or death date), it will be easy to locate the grave. The only complication is that the cemetery sections were renumbered at some time in the past, so they have to make this change. So urce: Ralph N. Baer
We have visited the rat Bei-Strasse cemetery in 1999 and gave, in advance, a list of people buried there and dates to a very helpful man, Klaus Meier- Ude. His interest stemmed from his occupation of photographer. He now is the 'guardian' of th e cemetery and could probably look someone up for you. I suspect the records are not computerised and therefore a month/year of death would be helpful if not essential. His address is: Rat Beil-Strasse nr 10, 60318 Frankfurt, tel 069 55 73 59. sou rce: Marion Davies, London
Married 25 MEI 1869 Leeuwarden to:
Henriette ( Jirat ) Cohen, alias: Henrietta, birth 9 Nov 1839 Utrecht, Schoutensteeg Wijk G, died 2 Apr 1870 Leeuwarden, buried Leeuwarden, steen 677, rij, nummer nieuw 8 - 24, daughter of Joseph Levi Cohen and Rebekka Berlijn

8) Arie ( Aaron ) Duparc, birth 25 Jun 1826 Leeuwarden, died 4 Aug 1916 Amsterdam, buried 6 Aug 1916 Muiderberg veld D , rij MOO , graf 17, occupation: jurist, wethouder Leeuwarden; Hoofdcommies ter provinciale griffie
hoofdcommies ter prov. Griffie, woonde Eewal H 007
Jurist. Red. Leeuwarder Courant. Gemeenteraadslid Leeuwarden 1864-1909 (lib.). Oud-hoofdcommies ter provinciale griffie te Friesland. Publiceerde vele artikelen (ts. voor strafrecht, ts. voor sociale hygiene, Nederlands archievenbl. etc.). Hiel d zich ook bezig met joodse gem. Leeuwarden. In 1909 naar Amsterdam.
Married 3 Jul 1860 Amsterdam to:
Rosalie Anna Coopman, birth 10 Jan 1840 Amsterdam, died 7 Jun 1911 Amsterdam, buried Muiderberg veld D, rij MOO, graf 016, daughter of Joachim Jochanan Mozes Coopman and Sophie Subiese

9) Joel ( Jules ) Duparc, birth 14 Aug 1828 Leeuwarden, died 17 Jan 1894 Breda, occupation: Beambte Post, schrijver
Married 24 Jul 1873 Breda to:
Freule Jeanette Antoinette C. M. Holle, birth 12 Dec 1834 Dordrecht, died 9 Jan 1894 Breda, daughter of Jnkh Mr Johannes Hermanus Holle and Lucretia Theodora Hendrica Forsten

10) Joachim Duparc, birth 4 OKT 1829 Leeuwarden, died 18 OKT 1829 Leeuwarden

11) Hikke Duparc, birth 29 Jan 1831 Leeuwarden, died 29 OKT 1923 Apeldoorn
Married 25 Apr 1876 Kleef to:
Michiel Abraham De Haas, birth 28 Dec 1833 Tilburg, died 9 Jan 1896 Amsterdam, occupation: koopman, son of Abraham de Haas and Marjanna Frank

12) Hester Mozes Duparc, birth 2 Aug 1833 Leeuwarden, died 26 OKT 1834 Leeuwarden

Main index A-Z