David Cohen

Deventer v. 1.2

Family page

David Cohen, birth 31 Dec 1882 Deventer, died 3 Sep 1967 Amsterdam, occupation: Hoogleraar klassieke talen en geschiedenis, son of Hartog Cohen and Rebekka van Essen
Prof. Dr. David Cohen. In zijn geboortestad Deventer groeide David op en bezocht hij de lagere school, de joodse godsdienstschool en het gymnasium Deventer (geslaagd in 1901).

Op zijn twintigste richtte David in Deventer een organisatie op voor hulp aan Oost-Duitse emigranten (hij was voorzitter van Nederlandsche Grensvereeniging voor Emigranten, opgericht in 1906). Deze kwamen als vluchteling uit Polen en Rusland en wi lden vaak naar de Verenigde Staten.

David studeerde aan de universiteiten van Leipzig, Gèottingen en Leiden en in 1912 promoveerde hij in laatstgenoemde plaats op het onderwerp 'de joodse geschiedenis in de Hellinistische tijd'. Twee jaar voor zijn promotie was hij leraar geworde n aan het Nederlands Lyceum in Den Haag. Zijn belangstelling ging uit naar egyptologie en vooral papyrologie. In dat laatste vak werd hij in 1922 aan de Universiteit van Leiden als privaatdocent aangenomen. Twee jaar later benoemde men hem tot bij zonder hoogleraar in de geschiedenis van de Hellenistische tijd en weer twee jaar later volgde hij aan de Universiteit van Amsterdam professor Boissevain op als gewoon hoogleraar in de Oude Geschiedenis en de Griekse en Romeinse antiquiteiten.

David was van verschillende joodse besturen, organisaties, commissies en comite's lid. Bijvoorbeeld van de Permanente Commissie van het Nederlands Israelietisch Kerkgenootschap. Daarnaast was hij bestuurslid van het Genootschap voor Joodse Wetensc hap en curator van het Nederlands Israelietisch Seminarium.
Vanaf zijn jeugd was Cohen zionist en lid van de Nederlandse Zionistische Studenten Organisatie (NZSO). Later werd hij lid van de Nederlandse Zionisten Bond (NZB). Het zionisme werd in ons land fel bestreden door de rabbijnen, die het een anti-joo dse stroming vonden. Slechts een klein aantal intellectuelen voelde zich erdoor aangetrokken. Tot dit kleine aantal intellectuelen behoorden naast David Cohen mensen als Fritz Bernstein, Jacobus Kann, Abel Herzberg, Henri en Karel Edersheim en Neh emia De Lieme. In het Nieuw Israelietisch Weekblad (NIW) werd het zionisme aanvankelijk verguisd. Maar door de ontwikkelingen in nazi-Duitsland en vooral na de Kristallnacht van 1938, werd het NIK uiteindelijk een voorstander van het zionisme. Dav id Cohen maakte deze kentering mee als lid van de NZB. Vijfentwintig jaar lang heeft hij zich voor het zionisme ingezet.

David toonde dezelfde inzet voor de Commissie voor Bijzondere Joodse Belangen, waarvan hij secretaris was. Van deze Commissie was Abraham Asscher voorzitter en samen waarschuwden Cohen en Asscher voor het gevaar van het nationaal-socialisme. Assch er en Cohen vormden een perfect bondgenootschap. Asscher richtte zich op 'de gewone man', bij voorkeur in grote menigten, terwijl Cohen zich concentreerde op een kleine elitaire bovenlaag. Van 1933 tot 1940 hebben zij zich volledig ingezet voor he t filantropische werk van de Commissie. In 1941 werden Cohen en Asscher door de Duitsers benoemd tot voorzitters van de Joodse Raad, waarmee ze uiteindelijk meedraaiden in het vernietigingsapparaat van de bezetter. Beiden overleefden de oorlo g en in 1945 keerde Cohen naar Nederland terug uit het concentratiekamp Theresienstadt. De Joodse Ereraad bevond Cohen medeplichtig aan wat gebeurd was met Nederlandse joden en hij kreeg net als Asscher een verbod om nog joodse functies of ambte n te vervullen. Ondanks het feit dat Cohen in de periode voor de oorlog veel goed werk heeft gedaan voor de joden, met name voor de joodse vluchtelingen, is hem toch altijd het voorzitterschap van de Joodse Raad tijdens de oorlog verweten.

David Cohen nam in 1903 met enkele vrienden (o.a. Henri Gelder) het initiatief om joodse vluchtelingen aan het station wat troost te bieden door hun thee of water mee te geven en een woord met hen te spreken. Op het treinstation stopten namelij k jarenlang de treinen die uit Midden- en Oost-Europa op weg waren naar Rotterdam richting Engeland en de VS, zo ook de troosteloze treinen vol joodse vluchtelingen na de Russische Pogroms (Kisjinev) van 1903. Aan de trein van kwart voor 5 uur wa s een wagon met emigranten aangehaakt. Daar ligt het beginpunt van Cohens betrokkenheid met de joodse vluchteling.

David Hij richtte in datzelfde jaar met gelijkgezinden uit Oldenzaal en Amersfoort de Grensvereniging voor Emigranten op. Het werd een van de zogenaamde transmigrantenverenigingen, met afdelingen in Deventer, Zevenaar en Oldenzaal, de laatste twe e grensplaatsen. Later zou hij deze organisatievorm in 1933-1940 op grootschalige wijze herhalen, namelijk als als voorzitter - samen met Asscher van de Nederlandse Joodsche Raad voor en tijdens de oorlog. Ook stichtte hij in 1903 een aantal nie uwe afdelingen van de Ned. Zionisten Bond (NZB) in Deventer, Amersfoort en Leiden. Hij was van 1910-1926 leraar oude talen en conrector aan het Nederlandsch Lyceum Den Haag, daarna in 1924 bijzonder hoogleraar in Leiden en van 1926-1940 hoogleraa r in de oude geschiedenis in Amsterdam.

In 1932 gaf David een toespraak in Deventer voor de Dev. afd. NZB en in 1933 i.v.m. het 30-jarig bestaan van de Dev. afd. NZB.

In 1932 schreef David op verzoek in het NIW over het 40-jarig bestaan van de synagoge in Deventer.

Documentatie: Schoolrapport (6e klas) van David Cohen, 1893/94 in JHM (document 00005742). CD-Rom Joodse Families (foto's David Cohen, zijn moeder en broers en zussen) Foto's Transmigrantenvereniging blz. 120, 125, 127, 128; foto gedenksteen Joods e Begraafplaats, 'Joods Leven in Deventer & Omstreken', van H.J. van Baalen, 1998. Biografie David Cohen: 'Rome, Athene, Jeruzalem, leven en werk van Prof. Dr. David Cohen', van Piet Schrijvers, 2000. Verslag van zijn lezing in de sjoel aan de Lan ge Bisschopstraat in Kol K. 3-1959. Verzetsmuseum; foto blz. 126 van gedenksteen voor de zeven omgekomen leden van de fam. Cohen op de Joodse begraafplaats (in Amsterdam?). Boek "Saving the children" van Bert Jan Flim (2005). In bezit van EHC. Ove rlijdensadvertentie Virrie Oudkerk- Cohen in NIW 02-01-2009. "Voorzitter van de Joodse Raad, de herinneringen van David Cohen (1941-1943)", Erik Somers 2010; Vereniging tot steun aan doortrekkenden en over opgerichte grenscommittees door D. Coh en in NIW 1-6-1906:.http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010871840%3Ampeg21%3Ap005%3Aa0039;
Verslag eerste vergadering Nederlandsche Grensvereeniging voor Emigranten 26-9-1909 te Oldenzaal in NIW 29-9-1909:
http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010872751%3Ampeg21%3Ap005%3Aa0043;
Bijeenkomst NZB Deventer met toespraak D. Cohen in NIW 4-3-1932: http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010874742%3Ampeg21%3Ap014%3Aa0167;
Artikel David Cohen over jubileum sjoel in NIW 12-8-1932: http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010874790%3Ampeg21%3Ap014%3Aa0139 ;
NZB afd. Deventer viert haar 30-jarig bestaan, met David en Ru Cohen, in NIW 10-3-1933:

Voor de oorlog woonden de broers Cohen om de hoek links in de Sandrasteeg nr 5. Naast hun binnentuin was tijdens de oorlog een joods ziekenhuis geherbergd. Vandaaruit zijn veel joodse ouderen en zieken verzameld om getransporteerd te worden naa r Westerbork. to:
Cornelia Slijper, alias: Corrie, birth 10 Dec 1881 Amsterdam, daughter of Salomon Ezechiel Slijper and Sara Krijn
SAA Archiefkaart

1) Herman David Cohen, birth 10 MEI 1914, died 15 Aug 2005
Herman was bouwkundige en schrijver. Hij werd mede bekend als kritische zoon van prof. David Cohen. (Overlijdensbericht Volkskrant)

2) Virginie Riwka Cohen, alias: Virrie, birth 20 Apr 1916 Den Haag, died 23 Dec 2008 Amsterdam
Virrie was verpleegster en kinderverzorgster. Vanaf februari 1943 behoorde zij, samen met haar zus Mirjam, tot het personeel van van het kindertehuis tegenover de Hollandse Schouwburg. Virrie assisteerde de directrice Henriette Pimentel en hiel p kinderen te ontsnappen. Het initiatief kwam van David Cohen. Nadat het tehuis was gesloten in september 1943 vluchtte zij naar Venray met hulp van de Amsterdamse Studntengroep. Daar hielp ze Hanna van de Voort met haar verzetswerk tot de bevrijd ing van Limburg in november 1944. Virrie heeft ondergedoken gezeten in Limburg. Haar zus Mirjam was gedeporteerd naar Theresienstadt. Beide overleefden de oorlog. Heeft Henriette Pimentel in de oorlog opgevolgd als directrice van de creche t.o . de Joodsche Schouwburg. Is na de oorlog directrice geworden van Huize Henriette (genoemd naar Pimentel), een andere creche. Interview (1995) met Virrie over haar periode in de creche t.o. de Joodsche Schouwburg op DVD "Geen voorstelling va n te maken"over de Hollandsche Schouwburg (2006).

http://www.joodsamsterdam.nl/persvirriecohen.shtml
"Virrie Cohen was een verpleegster. Virrie Cohen was ook de dochter van de voorzitter van de Joodse Raad, David Cohen. Virrie werkte op 2 bijzondere plaatsen in de geschiedenis van de oorlog.."

http://www.jodeninnederland.nl/cgi/b/bib/bib-idx?c=jbw;cc=jbw;lang=nl;q1=P-2139;rgn1=id;type=boolean;fmt=long;page=reslist;view=reslist;start=1;size=1;sort=naam
Naam Virginia Rivka (Virgie, Virrie) Oudkerk-Cohen
Geslacht Vrouw
Geboren Den Haag, Nederland (ZH), 20-04-1916
Overleden 23-12-2008
Ouders David Cohen, hoogleraar, en Cornelia Slijper
Partner(s) Maurits Oudkerk (1900-1974) 1953
Kinderen 1 zoon
Memo Vanaf juli 1943 directrice van de kindercreche aan de Plantage Middenlaan (opvolgster van Henriette Pimentel). Redde tientallen baby&Aelig;s en peuters, door ze naar kantoor van Joodse Gemeente aan de Plantage Parklaan te smokkelen. Later ondergedo ken te Limburg, waar ze ook in verzet zat. In 1950 weer directrice van de opnieuw geopende creche. Had in jaren dertig cursus als kinderverzorgster gedaan (Pl. Middenlaan), en werd daarna leerling-verpleegster in Joodse weeshuis te Rotterdam (waa r ze bombardement op 14 mei 1940 meemaakte) to:
Maurits Oudkerk, birth ONG 1900, died ONG 1974, occupation: Directrice van de kindercreche, Plantage Middenlaan, Amsterdam

3) Miriam Josephina Hesseline Cohen, alias: Miriam, birth 4 Dec 1920, died ONG 1970 to:
Jacques Albert Weijel, birth 29 Jan 1920 Amsterdam, died 26 Dec 1975 Amsterdam, occupation: Psychiater en psychotherapeut, son of Herman Loehmann Weijel and Sara de Jong
SAA archiefkaart vader Herman Loehmann Weijel
http://www.jodeninnederland.nl/id/P-1375
Naam Jacques Albert Weijel
Geslacht Man
Geboren Amsterdam, Nederland (NH), 29-01-1920
Overleden Amsterdam, Nederland (NH), 26-12-1975
Ouders Herman Lèohmann Weijel (1891-1969) en Sara de Jong (1889-1952) 1917
Partner(s) Miriam Josephina Hesselina Cohen (1920-1990) ; Greta Santcroos (1923-2001), advocaat en procureur, 1963
Kinderen 2 dochters
Memo Psychiater en psychotherapeut; werkzaam bij Weesperpleinziekenhuis, Gemeenschappelijke Medische Dienst (1967), het Revalidatie-instituut Muiderpoort, Instituut voor Sociale Geneeskunde (1972) en bijzonder hoogleraar sociale verzekeringsgenees kunde aan de UvA (1971); lid commissie volksgezondheid van de Wiardi Beckmanstichting. Hield in 1960 op Algemene Vergadering NZB referaat over psychologische crisis vh zionisme. In 1958 gepromoveerd. Mede-samensteller reeks æNederlands Joods famil iearchief&Aelig; (was voorzitter van gelijknamige instelling). Archief is bij IISG. Of Weyel?

Main index A-Z