Frans Adelaar

Deventer v. 1.2

Family page

Frans Adelaar, birth 3 Feb 1884 Deventer, died 14 Jun 1950 Deventer, occupation: Koopman, Hij nam de textielgroothandel van zijn vader aan de Grote Overstraat 67 (Fa. M. Adelaar) over., son of Meijer Elias Adelaar and Frederika Jacoba van Raalte
Married 20 Jul 1910 Deventer to:
Johanna Sara (Jopie) Engers, birth 11 Dec 1883 Deventer, died 10 Jul 1967 Arnhem, occupation: Muziekonderwijzeres, daughter of Freerk Engers and Engeltje Izaaks Veltman
Graaf van Burenstraat 7 (na 1954 omgenummerd naar 42)
In '42 tijdelijk Zwolseweg 110 (dus bij Jacques Cohen)
In '42 ook Emmaplein 19 (adres Leo Spanier)

Gift '38 38,10
Actie'39 10,-
Actie juli '40 100,- (betaalde 100,10)
Actie '41 vlgs. richtlijnen 500,-
Bijdragen '42 - '43 819,- (betaald 525,-)

F. Adelaar en F. Adelaar [dus Frans en Freerk] waren textielgroothandelaren. Aldus De Graaf van Burenstraat. Geschiedenis van een straat, p. 14. In dit boekje worden zij genoemd onder nummer 42; voor en tijdens WO II dus nummer 7. Frans Adelaa r (steeds F. Adelaar genoemd, dus misschien draai ik Frans en Frerik nog om) was in 1931 voorzitter van de Deventer Handelsvereeniging. In die hoedanigheid schreef hij een stukje 'Over den middenstand' in Deventer 1931. Haar nijverheid (Devente r 1931) p. 52. Hij prijst hierin de bloei van het Deventer winkelbedrijf, vooral in de Lange Bisschopstraat en de Nieuwstraat.

Op de Brink had de groothandel Adelaar voor de oorlog een showroom, nu op nr. 80.

Frans was was lid van de Gemeenteraad namens de rechts-liberale Vrijheidsbond. Hij was overigens steeds zonder kennisgeving afwezig. (SAD, Archief van de Secretarie van Deventer 1930-1950, nr. 179: uitslag van de verkiezingen vastgesteld op 17-6-1 931.) (Vgl.: Ied Erdtsieck p. 71). Evenals zijn broers Eduard en Henri was hij lid van de Deventer loge Veritas van de Odd Fellows. In 1926-27 was hij er voorzittend meester van. (Wiel Palmen, Independent Order of Odd Fellows. Veritas Loge no. 10 . Deventer 1901-2001, Deventer 2001, p. 19)

In 1915 was Frans Adelaar stemgerechtigd en verkiesbaar lid van de Joodse Gemeente van Deventer en betaalde hij een bijdrage van fl. 18,72.

Voor de oorlog hadden de Adelaars gewoonlijk twee tot drie dienstbodes in huis.

Zij waren buren van de familie J. Berlage (hij stierf in 1939), die op nr. 5 woonde. De beide zoons zijn medio 1942 ondergedoken - de oudste pas na aandringen van zijn moeder; hij had eerst het lot van de andere joden willen delen. De ouders doke n daarna ook onder, geholpen door Berlages zoon Hans, die zelf in dec. '44 door de SD is opgepakt en neergeschoten. Zie J. le Poole, 'Johannes Berlage (1913 - 1943)' in Deventer Jaarboek 1990, p. 57, 61, 62.

In mei 1942 komt een verzoek van de fam. Adelaar binnen bij de kerkenraad van de Joodse Gemeente een zerk te mogen plaatsen op het graf van wed. Eugeni Veltman. Mogelijk was deze Eugenie de grootmoeder van mevrouw Adelaar.

Volgens een politielijst van eind augustus 1942 stonden de Adelaars op Emmaplein 19 ingeschreven in het bevolkingsregister, maar waren zij vertrokken naar een onbekende woonplaats (ondergedoken). (SAD, Politiearchief nr. 843, doos 502)

Documentatie: Foto's echtpaar Adelaar (Frans en Jopie), van de textielgroothandel in de Grote Overstraat en showroom Brink + advertenties en briefhoofden in EHC. In 'Oud Bathmen' (juni 2004) staat een heel verhaal met foto's over de familie Polak . Brochure 'Leny's Lindeboom'. Grafstenen Frans Adelaar (nr. 40) en Johanna Sarah Adelaar-Engers (nr. 39) en Engeltje Engers-Veltman (nr. 381). Foto grafsteen Frits Adelaar (nr. ?) in EHC.
Ovl.adv.Frans Adelaar in 14-6-1950 in NIW 23-6-1950:
http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010873912%3Ampeg21%3Ap010%3Aa0079

1) Freerk (Frits) Adelaar, alias: Freerik, birth 16 MEI 1913 Deventer, died 8 MRT 1998 Deventer
Frits is in 1933 geslaagd voor examen gymnasium.

Freerk was lid van de Joodsche Deventer Jeugdvereniging Tikwas Jisroeil.

Freerk kwam aug. 35 vanuit Amsterdam in Deventer bij zijn ouders wonen. Heeft hij met zijn neef Wilhelm, de zoon van Eduard Adelaar, een soort stageperiode bij bevriende handelsrelaties gehad?

Op 25 augustus 1942 kreeg de politie opdracht hem te arresteren omdat hij zich niet gemeld had na een oproep voor een werkkamp. (SAD, PDR boek 87, doos 40)

Frits zat ondergedoken in Groot-Ammers (ZH) bij Arie + Elisabeth Oskam-de Jager vanaf juli 1942 vanuit Amsterdam. Heeft daar 32 maanden gezeten. Yad Vashem gekregen in 1981. Bron: Blz. 579, The Encyclopedia of the Righteous Among the Nations, Resc uers of Jews during the Holocaust. The Netherlands, Yad Vashem, Jerusalem 2004.

Frits Adelaar is in 1946 getrouwd met Leny Polak (23-4-1919) uit Bathmen, wier vader ook een textielwinkel had. Zij heeft Auschwitz overleefd en is na de oorlog bij de familie in huis komen wonen. Samen met Frits heeft zij de textielgroothandel vo ortgezet tot 1967. Van Leny Adelaar-Polak (Bathmen) is een boekje verschenen (aanwezig EHC) over haar leven in Bathmen en het overleven van de kampen. Zowel Freerk als Leny hebben een interview gegeven in het kader van het Spielberg-project: video 's beschikbaar in het Joods Historisch Museum. Frits en Leny wonen nog op hetzelfde adres. to:
Helena Martina (Leny) Polak, birth 23 Apr 1919 Bathmen, died 4 Jun 2018, buried 6 Jun 2018 Deventer, Joodse begraafplaats 1st marriage 2nd marriage, daughter of David Polak and Wilhelmina Frankenhuis
Lenie en Lion worden genoemd als speler in Revue "De verfpot", tekst der liederen gezongen. Kinderfeest 40-jarig bestaan synagoge Deventer 11-09-1932. Auteur J.M. Noach.

Over familie en leven Leny Polak: "Leny's levens", 2012 Henk Jansen

http://www.lenyslevens.nl/
Leny&Aelig;s Levens is het verhaal over het leven van Leny Adelaar-Polak. Een onvoorstelbaar krachtige vrouw. Niet alleen vanwege haar leeftijd, maar vooral vanwege de veerkracht die ze haar lange leven toont.

Ondanks grote persoonlijke verliezen weet ze de draad op te pakken en (wÔeÔer) een nieuw leven te beginnen. Leny weet zich voortdurend, en op ogenschijnlijke soepele wijze, aan te passen aan gewijzigde situaties.

Haar jeugdige humor, inclusief zelfspot, helpt haar die nieuwe omstandigheden te hanteren.

De subtitel “Voor, tijdens en na Auschwitzö geeft aan dat de oorlog een cruciale rol speelt in Leny&Aelig;s Levens. De Tweede Wereldoorlog heeft natuurlijk veel impact op haar leven gehad, maar ze heeft haar latere leven er niet door laten bepalen.

Leny heeft altijd over haar kampverleden en het verlies van al haar familieleden kunnen praten. Echter meer en meer voelde ze de behoefte om haar verhaal naar buiten te brengen.

Leny: æDe jeugd moet weten welke vreselijke dingen er kunnen gebeuren als men verkeerde politieke keuzes maakt.&Aelig;

2) Hans Eduard Adelaar, alias: Hans, birth 2 Nov 1916 Deventer, died 5 OKT 1979 Hoeven
Hans Eduard kwam in dec. 1936 uit Best, vertrok in maart 38 naar Amsterdam, kwam in juli 38 weer terug uit Eindhoven en vertrok sept. 38 naar Enschede. Op latere leeftijd getrouwd met Mien Kas en naar Hoeven in Noord-Brabant verhuisd.
Married Deventer to:
Wilhelmina (Mien) Kas

Main index A-Z