Arthur Gotthelf

Deventer v. 1.2

Family page

Arthur Gotthelf, birth 21 Apr 1872 Solingen, Duitsland, died 6 Jan 1927 Remscheid, Duitsland, JM en Yad Vashem DB (Item ID 4243361)
Archiefkaart SAA en JM
Married 27 Dec 1898 Bochum, Duitsland to:
Hedwig Sara Strauss, alias: Hede, birth 7 Dec 1876 Bochum, Duitsland, died Gemeente niet bekend, vermist, occupation: Huishoudster, Leidster tehuis voor Palestinapioniers, daughter of Samuel Strauss and Emilie Cahn
Hede woonde boven koffiehuis De Korenbloem, Papenstraat 45-hoek Ankersteeg , als beheerder van Beth Chaloets (huis Palestinapioniers 'Chaloetziem). Er woonden meerdere palestinapioniers in hetzelfde huis. Hedwig was in 1940 al op leeftijd maar maa kte een jeugdige indruk (info Hans Mogendorff). Op de Papenstraat 45 was koffiehuis De Korenbloem van een geheelonthoudersvereniging en diende voor de opvang van Oost-Europese - maar vooral Duitse- joden die op weg waren naar Palestina en werd daa rom Beth Chaloets genoemd. De Deventer Vereniging tot Vakopleiding van Palestina-pioniers - in 1919 opgericht en in 1921 officieel als stichting erkend - zorgde voor landbouwopleidingen en ook wel ambachtsopleidingen. Zij zorgde ervoor dat de emig ranten bij boeren en tuinders in de omgeving de eerste beginselen van het boerenbedrijf werd bijgebracht, ter voorbereiding op hun emigratie naar het toenmalige Palestina. Dit werd ook wel Hachsjara genoemd. In Palestina richtten zij hun kibboetse n (collectieve dorpen) op of sloten zich bij bestaande kibboetsen aan. Na de oorlog woonden zij en hadden zij hun bijeenkomsten op de Noordenbergsingel (zie ook bij Hans Mogendorff). De Hachsjara bij boeren, heette ook wel Einzelhachsjara; dat wi l zeggen dat iedere leerling bij een boer in huis woonde en op de boerderij werkt. Het leven bij de boer was voor velen moeilijk; haast iedereen kwam uit het stadsmilieu en dit vereiste een groot metaal aanpassingsvermogen. Daarbij kwam het gevoe l van isolatie, gezien de grote afstanden tussen boerderijen waar leerlingen waren.

Zij was beheerster van het huis Beth Chaloets in de Papenstraat. Dit huis werd beheerd door de Deventer Vereniging tot vakopleiding voor Palestinapioniers (opgericht in 1918 door o.a. Ru Cohen). Een herdenkingsteken op dat pand herinnerd daar no g aan.

In 1942 was Hedwig leidster van de Centrale Keuken voor de Joodse Raad Deventer.

Hedwig Gotthelf komt niet voor op de bijdragelijsten van de Joodse Gemeente en de Joodse Raad van 1938 t/m 1942. In 1942 was zij leidster van de Centrale Keuken van de Joodse Raad Deventer

Documentatie: JM en Yad Vashem DB
Archiefkaart van dochter Gertrud Cohen-Gotthelf

Foto gedenkplaat op koffiehuis blz 129 (Van Baalen). Foto Hede Gotthelf met palestinapioniers op dak Beth Chaloets in EHC. Foto's Koffiehuis De Korenbloem voor en na de brand in 1982 op www.deventerinbeeld.nl

1) Gertrud Gotthelf, alias: Trude, birth 30 Dec 1899 Remscheid, Duitsland, died 25 Feb 1945 Bergen-Belsen, Duitsland
Gertrud Gotthelf is in 1920 naar Deventer gekomen en waarschijnlijk in dat jaar of iets lager met Jacob getrouwd. Blijkens het dagboek van Etty Hillesum had Trude een relatie met Etty's broer Jaap. Zij schrijft hierover op 17 december 1941: 'Vanav ond Trude en Jaap. Trude ontdekte de eerste twee minuten al, dat er iets met m'n ene tand niet in orde was en dat een knoop van m'n truitje anders zat dan verleden jaar. (à) Als Trude en Jaap elkaar aankijken staat er op de achtergrond van hun bli k altijd een bed en nou: grijp de teugels. Even een tukje. Dunnere kousen en zwartfluwelen rokje, dat Trude tenminste een beetje plezier van haar goede observatievermogen beleeft.' Iets verderop volgt nog een toespeling op 'dat clandestiene be d in hun hotel.' (Nagelaten geschriften p. 202, 204)

Yad Vashem Page of Testimony filled in by her daughter Rut Suka: Gertrude Gotthelf nee Gothelf was born in Remscheid, Germany in 1899 to Arthur and Hedwig. Prior to WWII she lived in Deventer, The Netherlands. During the war she was in Amsterdam , The Netherlands. Gertrude was murdered/perished in 1945 in Bergen Belsen, Camp. This information is based on a Page of Testimony (displayed on left) submitted by her daughter." Place (family): Sandrasteeg 5, Deventer, Zwolscheweg 110, Deventer, SAA, archiefkaart, Praetoriusstraat 76 II, Amsterdam, SAA, archiefkaart to:
Jakob Cohen, alias: Jacques, Jacob, birth 20 Jan 1888 Deventer, died 28 Jan 1944 Westerbork Lager, occupation: Koopman (meubelzaak), lives: , SAA, archiefkaart, son of Hartog Cohen and Rebekka van Essen
Jakob is overleden op 28-1-1944 in Westerbork. Na de crematie is zijn as bijgezet op de joodse begraafplaats in Deventer.

Het gezin Cohen had een mooi, groot huis in Deventer, dat ze in 1943 moesten verlaten. Ze werden verplicht te verhuizen naar het getto in Amsterdam-Oost. Hun zoon Ernst Herman en hun dochter verhuisden met hen mee.
Het gezin Cohen stond op een Palestina-lijst, waardoor ze in januari 1944 naar Bergen-Belsen werden gedeporteerd. (Bron: 'Bewogen stilte. Oorlogsherinneringen van twee zussen', door L. Auerbach-Polak, B. Bausch-Polak en N. v/d Zee. Kampen, 2004).

Gift '38 2,50
Actie'39 1,- p. maand
Actie juli '40 50,-
Actie '41 vlgs. Richtlijnen 98,- (juli - augustus)

Jacques Cohen was reeds in 1915 kiesgerechtigd en verkiesbaar lid van de Joodse Gemeente in Deventer en betaalde toen een bijdrage van 11,44.

Dhr. Barend Jan Lubbers, die tijdens de oorlog op Sandrasteeg 3 (nu 6) woonde, dus naast Ru Cohen, vertelt (31-10-2002) dat Jacques Cohen het 'lokaaltje' genoemd werd. Dit sloeg op zijn manier van lopen, een soort dribbelpasje dat aan een boemeltr eintje deed denken.

Met broer Ru lid van UD. Zij waren actief betrokken bij de festiviteiten.

De Gebr. Ru en Jacques voetbalden eerst bij UD en begonnen in 1916 (ook?) te hockeyen. UD was en is een cricket- en voetbalvereniging, de DHV was en is een hockeyvereniging. Blijkens het Deventer Dagblad van 12 april 1915 kwam er een vereniging me t de naam Deventer Hockey Vereniging met de bestuursleden van UDI, ook een hockeyvereniging. Zij wisten kennelijk niet dat deze al sinds 1913 bestond. De naam werd dan ook al gauw veranderd in UDI. Waarom de Gebr. Cohen zich bij UDI aansloten wee t ik niet. Mogelijk was het kunstlievende karakter, opvoeringen e.d. een aantrekkelijk punt. Verder mogelijk het feit dat het een mixed-vereniging was i.t.t. UD.
In ieder geval is nu meer duidelijk waarom de kinderen van Jacques, Ernst Herman en Ruth in de jaren dertig gingen hockeyen bij DHV (info Jan Willem Blom).

Jacques was lid Commissie van Algemeene Voorlichting Joodse Raad Dev.

In 1942 stond hij op een lijst van 'Gesperrte' als lid van de Joodse Raad: Voorlopige Commissie (J.C.B.). (JCB = ?) Hij is naar de Pretoriusstraat in Amsterdam verhuisd, gezien het onderstaande item was dat eind december. Wij mogen wel aannemen da t die verhuizing gedwongen was. (SAD, Politiearchief nr. 843)

Eind december '42 zijn vier wetsrollen samen met de spullen van Jacques en Ru Cohen uit een vrachtwagen gestolen; vooral vanwege de wetsrollen geeft dit de nodige consternatie. De spullen waren onderweg van Deventer naar Amsterdam. (NIG nr . 4 en 26)

In het archief van de Joodse Raad, afdeling Dev., zijn drie briefjes uit Westerbork bewaard gebleven, waarin Jacob Cohen vraagt om pet, scheerapparaat + 2 messen (niet gedateerd), om levensmiddelen en of wasserij Bagerman in Heerde zijn was ui t de Pretoriusstraat [Amsterdam, neem ik aan] wil opsturen (1.10.43) en tenslotte een klacht over zijn was die niet is teruggekomen (bericht ontvangen: 25.10.43). (NIG nr. 3)
Documentatie: Herinneringssteen voor Jacob, Gertrud en Ernst Herman en zijn broers Izaak en Rudolf Cohen op joodse begraafplaats te Deventer. Zoon Ernst Herman staat op foto Beth Chaloets 1940 Papenstraat, 1e rij vooraan 2e van links.

Archiefkaart SAA

JM

Voor de oorlog woonden de broers Cohen om de hoek links in de Sandrasteeg nr 5. Naast hun binnentuin was tijdens de oorlog een joods ziekenhuis geherbergd. Vandaaruit zijn veel joodse ouderen en zieken verzameld om getransporteerd te worden naa r Westerbork.
Jacques Cohen had steeds inwonende niet-joodse dienstbodes. In twee gevallen hadden zij eerder bij Ru Cohen gediend. In 1942 woonde ook Hermine de Vries, vakleerkracht aan de Joodse ULO, bij hem in huis.

Huisgenote: Hermine de Vries geboren op 7 juni 1911 in Arnhem

Het gezin Cohen had een mooi, groot huis in Deventer, dat ze in 1943 moesten verlaten. Ze werden verplicht te verhuizen naar het getto in Amsterdam-Oost. Hun zoon Ernst Herman en hun dochter verhuisden met hen mee.
Het gezin Cohen stond op een Palestina-lijst, waardoor ze in januari 1944 naar Bergen-Belsen werden gedeporteerd. (Bron: 'Bewogen stilte. Oorlogsherinneringen van twee zussen', door L. Auerbach-Polak, B. Bausch-Polak en N. v/d Zee. Kampen, 2004).

2) Franz Gotthelf, birth 12 Aug 1903 Remscheid, Duitsland

3) Ulla Gotthelf, alias: Ursel PRIVACY FILTER

Main index A-Z