Heinrich Spanier

Deventer v. 1.2

Family page

Heinrich Spanier, birth 28 Jun 1879 Goch, Duitsland, died 6 Sep 1944 Auschwitz, Polen, occupation: Deventer, textielwinkel in Lange Bisschopstr 56, son of Michael Spanier and Rosette Koppel
Gift '38 50,-
Actie'39
Actie juli '40
Actie '41 vlgs. Richtlijnen
Bijdragen '42 - '43 4767,-
Tweede helft voor 1942/43: 464,- (NIG nr. 54)

Heinrich wordt in 1915 vermeld als kiesgerechtigd en verkiesbaar lid van de Joodse Gemeente in Deventer; hij betaalde toen een bijdrage van 28,60.

H. Spanier is vanaf 28-3-1923 toetreden tot het armbestuur.

H. Spanier was regisseur van DJT, o.a. bij "Nathan heeft mazzel" van Aaron Hofman in schouwburg (NIW 2-1-1931).

Heinrich was ws. penningmeester van het CJV in Deventer (Secretariaat in de Golstraat: Benj. Behr) en daardoor mede verantwoordelijk voor de opvang vanaf 1939 van 105 Joodse vluchtelingen in De Kleine Haar. Herman Gelder was voorzitter.

Documentatie:
Verslag opvoering DJT "Nathan heeft mazzel" H. Spanier regisseur in NIW 2-1-1931

Heinrich Spanier was penningmeester van de afdeling Deventer van de Joodse Raad, 'lid van het comitÔe', nl. dat in Dev. De inning en de grijze kaarten regelt. In 1942 komt hij voor als lid van de kerkenraad van de Joodse Gemeente. Voorzitter armbe stuur Joodse Gemeente (42).

Heinrich Spanier was penningmeester van de afdeling Deventer van de Joodse Raad, 'lid van het comitÔe', nl. dat in Dev. De inning en de grijze kaarten regelt. In 1942 komt hij voor als lid van de kerkenraad van de Joodse Gemeente. Voorzitter armbe stuur Joodse Gemeente (42). Place (family): Cleve naar Deventer, Keizerstraat 9, Keizerstraat 11, Keizerstraat 21, Deventer, Brinkgreverweg 142 to:
Rosa Weinberg, birth 26 Aug 1880 Treysa, Duitsland, died 6 Sep 1944 Auschwitz, Polen, daughter of Baruch Weinberg and Henriette Speijer
Andere huisgenoten:
Selma Weinberg, geb. 7-5-1906 in Treysa, Duitsland
Dochter van Jozef Weinberg, broer van Rosa

1942: Gezin van Curt Spanier ( personen)

1942: Perlina Hendrika Hoogstraal, geb. 25-2-1902 in Amersfoort

Niet-Joodse dienstbodes

Na de vordering van zijn woning aan de Keizerstraat verhuisde Heinrich naar Brinkgreverweg 142. Hier woonde Leo in elk geval begin 1939; Curt had er vanaf 1930 gewoond, maar in 1942 was zijn adres Brinkgreverweg 148. Net als Bernhard heeft Heinric h zich tot Nederlander laten naturaliseren.

Heinrich woonde op de Keizerstraat 21, Curt woonde op de Brinkgreverweg 142, vlakbij het Go Ahead-stadion. Na de oorlog is Gregory met zijn vrouw Ellen daar blijven wonen. In 1942 kwamen Heinrich en Rosa bij het gezin van hun zoon Curt inwonen.

Documentatie: Rosella M. Huber-Spanier, 'Ter nagedachtenis van W.J.R. Worisek', EHC 2004) Foto Heinrich Spanier blz 56; advertentie blz 96, vB. Heinrich Spanier op blz 19, 'De Joden van De Kleine Haar te Gorssel' van S. Laansma 1986. (exempl . In Atheneum bibliotheek) Verhaal over meisjes die bij Spanier werkten, blz 124, 'Een uitgestippeld leven', D'ternaren in de 1e helft van de 20e eeuw van Jan ten Hove 1994. Foto's en advertenties Spanier in EHC. Video-interview met Rosella en El len Spanier in EHC. Foto grafsteen Assia Spanier-Stolberg (nr. ?) met vermelding overlijden Curt, Heinrich en Rosa Spanier in EHC; DJT-aankondiging in EHC; over familie Spanier in Duitsland: http://wp.ge-mittelkreis.de/webfrie05/webinsch/jupage/fs panm.shtml;

Tijdens de oorlog zaten Heinrich en Rosa Spanier ondergedoken bij de familie Worisek - Worisek werkte als coupeur in hun bedrijf - op Veenweg 33 (huidig nummer) en zijn door verraad gepakt en vervolgens omgekomen. Ook de heer Worisek is hierdoo r om het leven gekomen. Curt was al in 1940 gearresteerd.

Overlijdensacten van Heinrich en Rosa zijn opgemaakt op 4-6-1949.

Damesmodezaak Spanier, Lange Bisschopstraat 56 (nu Blokker). Sedert 1904 was daar de chique damesmodezaak van Heinrich Spanier gevestigd. Hij en Rosa waren rond 1900 werkzaam bij het internationale modehuis Hirsch in Amsterdam en zijn met financ ièele hulp van Hirsch een eigen zaak in Deventer begonnen met H. Spanier, costumes, confection, chapeaux, fourures, tel. 3212 (briefhoofd 1942).

Hun zoon Curt was vennoot tot in de oorlog. In de bloeitijd werkten er wel 100 meisjes op het atelier. Naast de welgestelde Deventernaren lieten ook alle Twentse fabrikantenfamilies, zoals Van Heek, Ter Weeme en Menco, bij Spanier mooie maatkledin g maken. Het personeel kan zich nog herinneren dat Rosa en Heinrich drie keer per jaar op reis gingen; naar Parijs, Londen en Wenen. Ze kochten er chique kleding die in hun zaak moest worden afgenomen, wat wil zeggen dat er patronen van gemaakt we rden. De meisjes van het atelier vonden de werksfeer erg plezierig, je werd er niet opgejut en het betaalde goed.

1) Curt Spanier, alias: Kurt Spanier, birth 27 Aug 1905 Deventer, died 1 Apr 1942 Extern kommando Oranienburg, Duitsland, Op grafsteen van Assia staat Sachsenhausen, occupation: Damesmodezaak, Lange Bisschopstr, Deventer, Koopman in textiel
Gift '38 10,-
Actie juli '40 100,-
Actie '41 vlgs. Richtlijnen 100,-
Bijdragen '42 - '43 100,- Gecontroleerd op inkomen, niet op vermogen.
Naheffing op naam van mevr. C. Spanier: 8,33 (NIG nr. 54). Daarna wordt van wed. M. (moet zijn: A. of C.) Spanier-Stolberg nog een keer aangegeven dat zij geen vermogen had.

Curt is volgens een notitie van de Joodse Raad van dec. 1942 'vermoedelijk overleden in concentratiekamp'. Daarom neemt zijn vrouw de betaling aan de Joodse Raad over.

Overlijdensacte van Kurt is opgemaakt op 25-9-1946. Place (family): Duitsland naar Deventer, Keizerstraat 21, Brinkgreverweg 142, Brinkgreverweg 148, Brinkgreverweg 142 to:
Assia Stolberg, alias: Agnes, birth 10 OKT 1908 Moskou, Rusland, died 24 MEI 2000 Amsterdam, daughter of Gregory Bernard Stolberg and Marie Lehman
Assia Spanier-Stolberg verzoekt schriftelijk (op briefhoofd bedrijf H. Spanier) op 8-6-1942 aan het kerbestuur van de Ned.Isr. Gemeente haar man Curt als lid af te voeren omdat hij op 1-4-1942 is overleden.
Huisgenoten:
Niet-Joodse dienstbodes

Curt heeft gewerkt als vennoot in de zaak van zijn vader, Heinrich. Na de oorlog heeft zijn vrouw Assia de winkel weer overgenomen samen met haar zoon Gregory tot 1980.

In 1942 (of iets eerder) trokken Curts ouders bij hen in, waarschijnlijk omdat hun eigen woning geconfisqueerd was.

Als Brinkgreverweg 148 correct is, moet het gezin na 21 augustus van nummer 142 naar nummer 148 verhuisd zijn: zij staan op een politielijst van eind augustus nog op nummer 142. (SAD, Politiearchief nr. 843, doos 502)

Documentatie:
Foto's gezin Spanier in EHC. Video-interview met Rosella in EHC. Rosella M. Huber-Spanier, 'Ter nagedachtenis van W.J.R. Worisek', EHC 2004. Foto grafsteen Gregory Heinrich Spanier in EHC. Foto grafsteen Assia Spanier-Stolberg met vermelding va n overlijden Heinrich, Curt en Rosa in EHC; brief (dd. 8-6-1942) waarin Assia Spanier-Stolberg aan het kerbestuur van de Ned.Isr. Gemeente verzoekt om haar man Curt als lid af te voeren omdat hij op 1-4-1942 is overleden (in EHC).

Na de oorlog heeft de vrouw van Curt, Assia Stolberg, de winkel weer overgenomen samen met haar zoon Gregory tot 1980. Toen het pand werd verkocht, brak de nieuwe eigenaar de poort af, maar op verzoek van de familie Spanier werd het opgeslage n in de kelder, In 1988, bij de bouw van de Prinsenplaats, kreeg het poortje deze nieuwe bestemming.

Assia woonde op de Keizerstraat 37 (waarschijnlijk omnummering van nr 21; situatie 1954) in het ouderlijk huis van haar omgekomen schoonouders.

2) Lieselotte Spanier, alias: Lotte, birth 6 Sep 1910 Deventer, died 1984
Lieselotte (Lotte) werd 11-39 overgeschreven naar de kaart van Louis Fortuin
(divorced) to:
Louis Fortuin, alias: Lou, birth 9 MEI 1906 Lochem, died 1 Jun 1965 Epse, occupation: Fabrikant (Elastiekfabrikant Fortuin & Co), Deventer, son of Joseph Salomon Fortuin and Georgette Phine van Gelder
Gift '38 10,-
Actie'39 100,-
Actie juli '40 100,- (NIG nr. 54)
Actie '41 vlgs. Richtlijnen 100,- (NIG nr. 54)
Bijdragen '42 - '43 Nog wel een toezegging. Geen accountantsverklaring.

Louis Fortuin vertrok 10/23 uit het huis van zijn vader (zie boven) naar Enschede en keerde 7/27 naar Deventer terug. In 1930 heeft hij de zaak van zijn vader overgenomen. Na het overlijden van zijn vader, heeft Rob de zaak voortgezet als DEFCO , wat ook hun merk was (Deventer Elastiek Fabriek Fortuin & Co). Het pand is in 1980 gesloopt en op de plek van de fabriek is nu nieuwbouw gebouwd op het Fortuinhof. De elastiekfabriek is voor 1980 naar het Industrieterrein (Hamburgweg) verhuis d en in 1990 overgenomen door een ander (Duits) bedrijf.

Main index A-Z