Jacob Bos

Deventer v. 1.2

Family page

Jacob Bos, birth 25 Jun 1870 Wageningen, died 19 Jul 1926 Deventer, occupation: Geen beroep (gids 1938/39)/lompenhadelaar, son of Joseph Bos and Sophia Goldsmid
Jacob diende in regiment Infanterie van 1892-1899 (zakboekje is bewaard gebleven).

Documentatie: Grafstenen Jakob Bos (no. 287) en Frederika Bos (no. 277) op de joodse begraafplaats te Deventer.

Zakboekje regiment Infanterie van 1892-1899 van Jacob Bos is bewaard gebleven. Place (family): Walstraat 103, Deventer, Pikeurslaan 19, Deventer, Rijkmanslaan 46, Deventer, Pikeurslaan 56, Deventer, Pikeurslaan 58, Deventer, JM to:
Mina Frommet Ehrenreich, birth 16 Dec 1865 Wierden, died 10 Sep 1943 Auschwitz, Polen, daughter of Ruben Ehrenreich and Mietje David Jacobs
Mina Frommet is als weduwe bij haar zoon Ruud in gaan wonen. Volgens een doktersattest van 16-11-942 was zij praktisch blind en suikerpatièente. Zij is niet lang nadien vertrokken naar Amsterdam [waarschijnlijk gedwongen, net als haar dochter Fie] .

De liedjes, toespraken en menukaart die zijn gebruikt voor de 70-e verjaardag van Mina Fromet Bos-Ehrenreich (16-12-1935) zijn bewaard gebleven.

Correspondentie van Frederika's moeder en broer Rudolf aan haar in het ziekenhuis in 1923 is bewaard gebleven. Ook een ansichtkaart van haar godsdienstleraar Lammert Roeper.
De familie Bos woonde ca. 1920 in een oud vervallen huis op nr. 103 (toen), waar de woonkamer achterin zat en een voormalige winkel voorin. Wim de Graaf moest op vrijdagavond meestal bij hen lichten aansteken omdat ze dat zelf niet mochten op Sabb at. Fie, een dikke jonge vrouw, was onderwijzeres. Neeltje (?) (= Leentje), naaister, wrschnl de oudste en niet helemaal snugger, had een brilletje op dat altijd scheef op haar gezicht stond. Rudolf, de oudste jongen, was kort, stevig en sterk, me t mooie donkerblonde krullen. Carel, klein van postuur, vrij tenger, een dikke donkere bril op, een echte Joodse man. Beiden waren rustige en prettige kerels, maar Rudolf zette gauwer een grote mond op wanneer hem iets niet beviel. Rudolf en Care l bouwden de kramen op de markt vrijdag en zaterdag op en weer af op. Met lange platte karren werden de kramen naar opslagruimten in de Walstraat en Golstraat gebracht. Af en toe kochten zij samen ongeregelde koopwaar zoals kopjes, borden, borstel s, kannen, stoffers ed. Zelf huurden ze dan een kraam, meestal verder van Deventer af, zoals Voorst, Zutphen, Doesburg, Doetinchem ed. De koopwaar werd opgeladen op een huifwagen met een klein paardje ervoor. Ze zijn daarna verhuisd uit de Walstra at en pas vele jaren later (1936) op de hoek Pikeursbaan, Damstraat komen wonen. NB: geen marktkraam met vlees dus zoals wij dachten. Misschien veel later overgestapt op vlees? (Bron: De jeugdjaren van Wim de Graaf (2000)- tussen 1916-1930 (geb . 1916))

Eva Goedhart kwam als huishoudster op 3-8-1933 uit Amsterdam bij hem in huis en is kort daarna met zoon Carel in het huwelijk getreden.

Sara Schaap, dienstbode, kwam juli 1929.

Gift '38 6,-
Actie'39 25,-
Actie juli '40 15,- (samen met Sophia B.)
Actie '41 vlgs. Richtlijnen 15,- (nr. 53) + 1,25 (nr. 54)
Bijdragen '42 - '43

1) Joseph Bos, birth 4 OKT 1895 Wierden, died 31 Jan 1943 Auschwitz, Polen
Actie juli '40 50,-
Actie '41 vlgs. Richtlijnen 13,50 (50,- betaald)
Bijdragen '42 - '43 50,- (te veel betaald)

Joseph Bos wordt samen met Carel en Rudolf als synagogebezoeker aangegeven (ca. 1925).

Een van de zonen van lompenhandelaar Bos (waarschijnlijk Joseph Bos) bracht brood van bakker Benninga met een hondenkar ('keure' in Deventers dialect) naar het Apeldoornse Bos (thans Groot Schuylenburg). Het transportbedrijf Dames Klunder ui t de Walstraat vervoerde vaak oude kleren uit 'Het Apeldoornse Bos' voor handelaar Bos. (Van Baalen, p. 83) to:
Elisabeth Kruijer, birth 30 MEI 1897 Arnhem, died 12 OKT 1942 Auschwitz, Polen, daughter of Lammert Kruijer and Clara Swaab

2) Lena Bos, alias: Leentje, birth 20 OKT 1897 Wierden, died 11 Jun 1943 Sobibor, Polen
Leentje, Fie en Wies hadden een betrekking als dienstbode.

Lena en Sophia kregen van de Joodse Raad een grijze kaart zonder dat zij een bijdrage hoefden te betalen. Kennelijk hadden zij geen vermogen en onvoldoende eigen inkomen.

Lena kreeg 10-4-1943 een pakket in Westerbork van Bos, Retiefstraat 90, Amsterdam. (NIOD, 182 inv. No. 166)

3) Sophia Bos, alias: Fie, birth 17 Jan 1900 Deventer, died 2 Jul 1943 Sobibor, Polen, occupation: Lerares
Leentje, Fie en Wies hadden een betrekking als dienstbode.

Sophia (Fie) Bos is geslaagd op 10-5-1920 voor onderwijzeres LO in Zwolle.

Sophia kwam juli 1921 uit Amsterdam, vertrok nov. 1923 naar Ommen, kwam feb. 1924 weer thuis vanuit Ommen, vertrok in april van dat jaar alweer naar Amsterdam, kwam maart 1925 thuis vanuit Amsterdam, vertrok juli 1925 naar Amsterdam. Voor de oorlo g werd zij onderwijzeres op OLS in Diepenveen. Zij werd 8-10-41 aangesteld als onderwijzeres aan de aparte Joodse School die in 1941 in Deventer moest worden opgericht. (NIG nr.45). Daarvoor was zij ook al onderwijzeres (zie adressenboek 1938/39) . Zij is dat jaar of januari 1943 op last van de SD naar Amsterdam verhuisd. (SAD, politiearchief nr. 843) Dochter Frederika (ook wel Freddy of Riek) lag in 1923 in universiteitsziekenhuis Utrecht.

Lena en Sophia kregen van de Joodse Raad een grijze kaart zonder dat zij een bijdrage hoefden te betalen. Kennelijk hadden zij geen vermogen en onvoldoende eigen inkomen.

Foto van Fie in het EHC.
Een paspoort (1934) bewaard gebleven.

Mej. S. Bos is op 10-5-1920 geslaagd voor LO Onderwijzeres in Zwolle, in NIW 14-5-1920:
http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010859783%3Ampeg21%3Ap006%3Aa0076

4) Louise Bos, alias: Wies, birth 27 Sep 1901 Deventer, died 11 Feb 1944 Auschwitz, Polen
Leentje, Fie en Wies hadden een betrekking als dienstbode.

Wies kwam april 1928 vanuit Hengelo bij haar moeder wonen. Zij was getrouwd met bakker Louis de Leeuw en dus de moeder van Jetje en Japie. to:
Levie de Leeuw, alias: Louis, birth 5 Sep 1900 Hengelo, died 30 Jun 1944 Midden-Europa, occupation: Bakker, son of David de Leeuw and Jette Hoogstraal
Community Joods Monument: http://www.communityjoodsmonument.nl/person/135913/nl

Gift '38 5,-
Actie'39
Actie juli '40 50,-
Actie '41 vlgs. Richtlijnen 50,-
Bijdragen '42 - '43 55,66
4,65 voor 1942-43 (NIG nr. 54)

Omstreeks 1925 samen met David Abraham de Leeuw vermeld als synagogebezoeker in Deventer.

L. de Leeuw had een koshere brood-, beschuit- en banketbakkerij. Op de etalage stond O.R.T. (Onder Rabbinaal Toezicht). Na de oorlog heeft in het pand lange tijd bakker Boerkamp gezeten, die speciaal voor joodse mensen nog galletjes bakte. Na Boer kamp is daar een bakkersfamilie in gekomen die de bakkerij en het logement weer De Leeuw hebben genoemd, ter eerbetoon aan de joodse bakkerij die er voor de oorlog zat. In de etalage herinneren hier nog enkele artikelen aan. Ook hangt er nog ee n prijslijst uit 1940 voor Pesach (Joods Pasen). Voordat Levie de Leeuw hier een bakkerij vestigde, was het pand in gebruik als slagerij van Meyer van Spiegel.

Levie de Leeuw stond in 1942 op een lijst van 'Gesperrte', waarschijnlijk voorlopig als bakker onmisbaar verklaard. (NIG nr. 68) Boven De Gruyter op de hoek van de Nieuwstraat en de Engestraat (nu vlaaienwinkel) zat in de oorlog de familie De Leeu w van de bakkerij ondergedoken en zijn daar verraden en weggevoerd. Zij konden er terecht nadat de familie Brauner in 1942 was weggevoerd. Hierover vertelt ook mevrouw Brouwer-Hunink. Gearresteerd op 21-11-43. In Nationaal Archief, DG Pol doss 100 9 inv. Nr. 463, 449, 451: In november 1943 of daaromtrent heeft opperwachtmeester W samen met corpschef van politie P vier Joden (fam. De Leeuw) gearresteerd. Zij waren ondergedoken bij wed. H. Keizer - Neeltje van den Brink aan de Nieuwstraa t 91 (nu nummer 2) te Deventer. P beval opperwachtmeester W 's avonds om 11 uur op de hoek van de Nieuwstraat en de Engestraat op hem te wachten. Op dat uur verscheen P met opperwachtmeester Van Z. Keizer had een woning op de eerste verdieping. Zi j vonden een slaapkamer met bedden die beslapen waren. Achter een schot op de zolder bleek het gezin De Leeuw verborgen te zitten. Zij werden meegenomen naar het bureau. De zoon van weduwe Keizer, Henk, is door W naar de SD in Arnhem gebracht. Hen k is naar het concentratiekamp Amersfoort gebracht en op 20 juli 1944 weer vrijgelaten. Volgens Jacques de Leeuw (1930), zoon van Henri, is de familie De Leeuw verraden door Stokking, een groenteboer die tegenover hen woonde en jaloers op hen was . (een gerucht dus)

5) Henriette Bos, alias: Jet, birth 26 MEI 1903 Deventer, died 20 Jun 1930 Amsterdam, buried Deventer, Joodse begraafplaats, nr. 317
Henriette kwam dec. 1929 uit Steenwijk en is met David Mozes Polak (1904) getrouwd.

Haar akte van bekwaamheid voor lager onderwijs (1921) en onderwijzeres (1922) bewaard gebleven. to:
David Mozes Polak, birth 23 Jul 1904 Deventer, died 28 Feb 1945 Midden-Europa, occupation: Handelsreiziger, Papenstraat 48 (was 43) uitdragery, son of Moses Polak and Clara Rosenbaum
http://www.communityjoodsmonument.nl/person/198966/nl:
"David Mozes Polak was een van de twee zonen van Mozes Polak (1867-1930) en Clara Rosenbaum. Zijn vader hertrouwde na het overlijden van zijn moeder met Sara van Rooijen (Amsterdam, 3 augustus 1874 - Sobibor, 5 maart 1943) te Deventer. Met zijn ou ders had David een uitdragerij in de Papenstraat in Deventer. Zijn broer Levi Moses Polak (geb. 9-10-1907) woonde met zijn gezin in Amsterdam."

David Mozes en zijn eerste vrouw kwamen van de kaart van wed. J. Bos. Jacob Bos had met zijn gezin eerder op Pikeursbaan 17 gewoond. De weduwe trok later bij haar zoon Rudolf in, ook aan de Pikeursbaan. De stamboom staat bij de familie Bos. Kor t na het overlijden van zijn vrouw is hij naar het adres van zijn eerste schoonmoeder aan de Pikeursbaan verhuisd

David Polak had een uitdragerij. Deze zat op de Papenstraat 48 (was 43) - hoek Ankersteeg (t.o. De Korenbloem) tot 1930.

David M. Polak, Westerbork barak 22, ontving op een onbekende datum (1943) een pakket van Bos, Retiefstraat 90 te Amsterdam. Deze Bos had in april ook al een pakket naar Lena Bos gestuurd. Misschien was zij Sophia Bos, de onderwijzeres. (NIOD, 18 2 inv. No. 166)

Van David Polak is een verzoek uit Westerbork (barak 22) naar Valk van Spiegel op 30.10.43 waarin hij vraagt om levensmiddelen (SAD lijst oo40 (NIG) nr. 59).

Huisgenote: niet-Joodse telefoniste

6) Rudolf Bos, alias: Rudolph, Ruud, birth 16 Dec 1904 Deventer, died 9 Jul 1943 Sobibor, Polen, occupation: Verhuurder van marktkramen, JM, lives: , Of direct na hun huwelijk in oktober
Community Joods Monument: http://www.communityjoodsmonument.nl/person/135879/nl

Volgens NA 2.09.34.01, inv. nr. 27 op 20-7-1943 van Westerbork naar Sobibor getransporteerd en na aankomst overleden.

Rudolf Bos had samen met zijn broer Carel een handel in marktkramenverhuur in de Walstraat in Deventer,vlakbij het centrale plein de Brink waar de weekmarkten altijd werden gehouden.

Rudolf, de oudste zoon van Jacob Bos, was kort, stevig en sterk, met mooie donkerblonde krullen. Zijn broer Carel, klein van postuur, vrij tenger, een dikke donkere bril op, een echte jodenman. Beiden waren rustige en prettige kerels, maar Rudol f zette gauwer een grote mond op wanneer hem iets niet beviel. Rudolf en Carel bouwden de kramen op de markt vrijdag en zaterdag op en weer af op. Met lange platte karren werden de kramen naar opslagruimten in de Walstraat en Golstraat gebracht . Af en toe kochten zij samen ongeregelde koopwaar zoals kopjes, borden, borstels, kannen, stoffers ed. Zelf huurden ze dan een kraam, meestal verder van Deventer af, zoals Voorst, Zutphen, Doesburg, Doetinchem ed. De koopwaar werd opgeladen op ee n huifwagen met een klein paardje ervoor. Ze zijn daarna verhuisd uit de Walstraat en pas vele jaren later (1936) op de hoek Pikeursbaan, Damstraat komen wonen. NB: geen marktkraam met vlees dus zoals wij dachten. Misschien veel later overgestap t op vlees? (Bron: De jeugdjaren van Wim de Graaf (2000)- tussen 1916-1930 (geb. 1916))

Carel staat met Joseph en Rudolph Bos (zie daar) samen op een lijst van synagogebezoeker van ca. 1925.

De gebroeders Bos van de Walstraat en de Pikeursbaan hadden een groothandel in vlees volgens mw. Brouwer-Hunink.

In het Nijkerks besnijdenisboekje van Nihom staat een Reuveen, genoemd Rudolf (Japie), zoon van Pinchas Bos vermeld, besneden in Deventer op 27-8-1931 (in bezit EHC).

Rudolph Bos was lid werkgroep voor kleding en uitrusting Joodse Raad Dev. Hierbij past natuurlijk het verhaal van mevrouw Brouwer dat men bij Jacob Bos in huis bezig waren met het breien van warme truien en het naaien van rugzakken. Zij hebben ver moedelijk dus niet alleen voor zichzelf gewerkt.

Van Rudolf Bos is zijn kasboek (1938-1942) bewaard gebleven. to:
Elisa Goedhard, alias: Goedhart, Lies, birth 31 Jan 1905 Enschede, died 9 Jul 1943 Sobibor, Polen, daughter of Meijer Goedhard and Rijntje van Creveld
Eef en Lies waren dochters van een arme schoenmaker uit Enschede. Toen hun moeder was overleden, waren zij nog klein en zijn zij in een weeshuis in A'dam geplaatst. Hun vader heeft zich later opgehangen. De dochters werden als dienstmeisjes in hui shoudingen geplaatst.

Elisa was een zuster van Eva Goedhard, de vrouw van Carel Bos in de Walstraat.

Lies Bos-Goedhard was in 1942 ambtenares bij de joodse gemeente.

Lies diende als gabbetes bij begrafenissen (42).

Lies Goedhart is eind nov. '42 met het gezin van haar zuster, de vrouw van Carel Bos, omgekomen, terwijl Rudolf begin '43 met zijn jongens zou worden vermoord.

7) Carel Bos, alias: Jo, birth 9 Dec 1906 Deventer, died 31 MRT 1944 Midden-Europa, occupation: Handelaar (grossier in vlees)
Community Joods Monument http://www.communityjoodsmonument.nl/person/135771/nl:
"Carel Bos had samen met zijn broer Rudolf een handel in marktkramenverhuur in de Walstraat in Deventer,vlakbij het centrale plein de Brink waar de weekmarkten altijd werden gehouden."

Gift '38 6,-
Actie'39 15,-
Actie juli '40 50,-
Actie '41 vlgs. Richtlijnen 15,- (50,- betaald)
Bijdragen '42 - '43 50,- (te veel betaald)

Carel staat met Joseph en Rudolph Bos (zie daar) samen op een lijst van synagogebezoeker van ca. 1925.

In het Nijkerks besnijdenisboekje van Nihom staat een Jakob, zoon van Klonimus Bos vermeld, besneden in Deventer op 3-8-1934 (in bezit EHC). In het Nijkerks besnijdenisboekje van Nihom staat een Meir, genoemd Louis Meyer, zoon van Klonimus Bos ver meld, besneden in Deventer op 26-5-1937 (in bezit EHC).

De gebroeders Bos van de Walstraat en de Pikeursbaan hadden een groothandel in vlees volgens mw. Brouwer-Hunink.

Carel Bos werkte als bode voor de estafettedienst van de Joodse Raad Dev.

In het politie-archief is een lijst aanwezig van in Deventer woonachtige Joden die op 18 november 1942 naar Westerbork vervoerd zijn waar hun namen op voorkomen.

Na deportatie is Carel in 1942 van zijn gezin gescheiden geraakt en hun nog anderhalf jaar overleefd.

De familie van Carel is gearresteerd op 18 november 1942. Negen dagen later zijn moeder en kinderen in Auschwitz om het leven gebracht.

Foto vrijdagmarkt op de Brink op p. 62 van 'Deventer een eeuw geleden' door Gerard van Zijl, 2004 (voor de entourage). to:
Eva Goedhard, alias: Eef, Goedhart, birth 5 Jun 1903 Enschede, died 27 Nov 1942 Auschwitz, Polen, daughter of Meijer Goedhard and Rijntje van Creveld
Eva Goedhart is 3-8-33 uit Amsterdam naar Deventer gekomen en ging bij wed. J. Bos wonen. Zij is met Carel getrouwd op 18-10-33. De dag na het huwelijk is het pasgetrouwde stel ingeschreven op het nieuwe adres aan de Walstraat.

De zus van Eef, Lies, is met Ru, de broer van haar man, getrouwd. Zij waren dochters van een arme schoenmaker uit Enschede. Toen hun moeder was overleden, waren zij nog klein en zijn zij in een weeshuis in A'dam geplaatst. Hun vader heeft zich lat er opgehangen. De dochters werden als dienstmeisjes in huishoudingen geplaatst.

In het Nijkerks besnijdenisboekje van Nihom staat een Jakob, zoon van Klonimus Bos vermeld, besneden in Deventer op 3-8-1934 (in bezit EHC). In het Nijkerks besnijdenisboekje van Nihom staat een Meir, genoemd Louis Meyer, zoon van Klonimus Bos ver meld, besneden in Deventer op 26-5-1937 (in bezit EHC).

Documentatie: Foto's in EHC (o.a. besnijdenisboekje Jos 1937). Sjakie, Eva en Jos staan op kinderfoto 1942 achter synagoge. Sjakie, Eva en Jos staan op foto vanverjaardagsfeestje Iesje Muller 29-5-1942

Eva Goedhart; kwam als huishoudster op 3-8-1933 uit Amsterdam bij Jacob Bos in huis en is kort daarna met zoon Carel in het huwelijk getreden.

8) Frederica Bos, alias: Freddy of Riek, birth 23 Dec 1910 Deventer, died 21 Jun 1926 Deventer
Documentatie: Grafstenen Jakob Bos (no. 287) en Frederika Bos (no. 277) op de joodse begraafplaats te Deventer.

Correspondentie van Frederika's moeder en broer Rudolf aan haar in het ziekenhuis in 1923 is bewaard gebleven. Ook een ansichtkaart van haar godsdienstleraar Lammert Roeper.

Main index A-Z