Sander Benninga

Deventer v. 1.2

Family page

Sander Benninga, birth 30 Nov 1885 Eenrum, died 28 Jun 1949 Utrecht, Begraven op de Joodse begraafplaats, occupation: Banketbakker, son of Jakob Simon Benninga and Kaatje Israels Place (family): Kleine Overstraat 33 (nu nr 35), Deventer, Winkel- en woonadres
Married 21 Jan 1909 Enschede, Akevoth NDB core 2762 to:
Bertha Zadoks, birth 22 Jul 1882 Smilde, died 19 MEI 1957 Utrecht, Begraven op de Joodse begraafplaats, daughter of Simon Zadoks and Zoetje Elshof
Eind augustus 1942 bleken de Benninga's te zijn vertrokken naar een onbekende woonplaats (ondergedoken). (SAD, Politiearchief nr. 843, doos 502)

Felix Klaber (28 Maa 1908, Breijel Kempen in Duitsland) was een huisgenoot.

Bijdrage 1915 12,48
Gift '38 10,-
Actie'39 5,-
Actie juli '40 50,- (6-11-40) (NIG nr. 53) + 100,- (NIG nr. 54)
Actie '41 vlgs. Richtlijnen 457,09
Bijdragen '42 - '43 457,- (hiervan 300,- betaald)

De banketbakkerij bestond van 1912 tot tenminste 1942. Hij stond bekend om zijn gemberbolussen. Op zondag was de zaak open en brachten drie knechten brood rond met karren. Een halfje kostte een dubbeltje. De kinderen uit die tijd herinneren zic h nog de stolpen met snoepjes die op de toonbank stonden. Volgens Bennie Samuel verkocht hij ook 'noodbonbons'. De familie woonde boven de zaak. Benninga heeft de bakkerij een aantal keren verbouwd. In 1914 is in de stoep een lichtgat aangebrach t en in 1922 is de bakkersoven (aangebracht in 1907 in de kelder door bakker J. Verdonk) afgebroken en in de kelder een warmwateroven gebouwd.

Een van de zonen van lompenhandelaar (Jozeph?) Bos bracht brood van bakker Benninga met een hondenkar ('keure' in Deventers dialect) naar het Apeldoornse Bos (thans Groot Schuylenburg). (Van Baalen, p. 83)

Na de oorlog heeft bakker Biemans in dit pand gezeten.

Sander Benninga was in 1915 stemgerechtigd en verkiesbaar lid van de Joodse Gemeente te Deventer en betaalde toen een bijdrage van 12,48. Zijn zoon Jacob vertelt dat zijn ouders orthodox waren, shabbat hielden en kosher aten. Hij moest ieder e ochtend om 7 uur naar de sjoel om daar 'als Cohen-afstammeling' driemaal per week uit de Thora voor te lezen. Hij was vaak nodig om het vereiste minimum van 10 gemeenteleden vol te maken (Minjan) voor een dienst. Na schooltijd moest hij om 4 uu r nog naar de joodse school in de Roggestraat. Hij leerde er het Alaf-beth, de geschiedenis van Israèel en heeft er zijn Bar-mitswah voorbereid. De lessen in de Thora stonden centraal. Jaap vond de lessen van Koppels (kwam in 1938/43 al niet mee r in Deventer voor) en Roeper niet geweldig. (geciteerd in Van Baalen p. 63)

Benninga was orthodox. hij liet ÔeÔen van zijn overbuurkinderen op vrijdagavond het elektrisch licht ontsteken.

Op 21 juli 1942 schrijft Benninga aan Joodse Raad in Amsterdam dat hij graag als Joodse zaak in zin van de 'betreffende verordeningen' zou worden opgenomen. Hij wil in zijn winkel ook de aankondiging 'Joodsch lokaal. Alleen toegankelijk voor Jode n' plaatsen. (SAD, arch. NIG nr. 66)

In dec. 1942 blijkt Benninga zonder adres achter te laten vertrokken te zijn (NIOD). Het gezin heeft in het begin nog enige tijd in hetzelfde pand achter de bakkerij ondergedoken gezeten. (mededeling kleindochter Leny Friedheim)

Volgens RenÔe Berends is Benninga in de oorlog opgepakt. Hij heeft een aktetas met waardepapieren achtergelaten bij de overbuurman Lunenberg. Na de oorlog heeft een familielid deze tas opgehaald.

Benninga en zijn vrouw liggen begraven op de Joodse begraafplaats.

Er woonden geregeld niet-joodse dienstmeisjes bij bakker Benninga in, benevens een hele reeks joodse bakkers:

Joel van der Veen (3-9-05 te Westerbork): bakker van 1915 tot 1925.
Jacob van der Horst (7-11-02 te Wageningen): Banketbakker van 1925 tot 1926.
Emanuel Alter (11-8-01 te Rotterdam): bakker in 1926.
Hartog Hoogstraat (18-11-07 te Assen): brood- en banketbakker in 1927.
Herman Hertog (18-11-07 te Meerssen): banketbakker in 1927.
Salomon Cohen (14-10-08 te Gorredijk): bakker van 1927 tot 1929.
Jozeph Polak (30-8-10 te Hoorn): banketbakker van 1929 tot 1930.
Eli de Leeuw (28-4-1913 te Steenwijk): bakker van juni 1933 tot febr. 1934.
Vervolgens naar L(evie) de Leeuw.
Felix Klaber (28-3-1908 te Breijel Kempen): bakker vanaf okt. 1936.
Jacob Benninga (de zoon van Sander): bakker van 24 sept. 1936 (hij kwam uit
Utrecht) tot 27 dec. 1938. Toen ging hij naar Eindhoven, Saturnuseind 56.
Mozes Gompers (20-6-juni 1900): bakker van okt. 1924 tot april 1925.
Isaac Simon van Bergen (5-6-1906 te Weesp): bakker van mei 1925 tot aug. 1925.
Izaak Jozef Lievendag (21-9-1906 te Winschoten): bakker van juli tot sept. 1925.
Ephraim Hoogstraat (23-6-1905 te Groningen): banketbakker van nov. 1929 tot mei
1930.
Machiel Wallega (18-3-1901 te Zwolle): bakker van april 1930 tot jan. 1933.

Hartog de Leeuw (1906), broer van David de Leeuw, was van 3/34 tot 8/35 broodbezorger voor bakker Benninga.

Documentatie: Corry staat op blz. 114, vB. Corry, Zjudie en Jacob staan op foto busreisje 1934 Tikwas Jisroel (EHC). Foto graven Sander en Bertha Benninga in EHC. Lena en Corrie staan op foto's revue 1931 en afscheid koppels 1936; Corry en Zjudi e bij DJT blz 75, vB. Banketbakkerij Benninga staat op site www.deventerinbeeld.nl. RenÔe Berends, De Kleine Overstraat, 2004, p. 24. Foto grafstenen Sander Benninga (nr. 42) en Bertha Benninga-Zadoks (nr. ?) in EHC. De advertentie voor dank gesch enken huwelijk van Kaatje Benninga en Jo de Leeuw stond in het NIW 30-08-1935; adv. NIW 19-01-1934 25-jarig huwelijk, receptie hotel 'De Engel". Liedjes bij hun 25-jarig huwelijksfeest. Menukaarten van 1920-1935 van joodse Deventer families waa r Sander Benninga kok/cateraar voor was. Getypt huwelijkslied op bruiloft Lena , wijze "'t Is mooi geweest".

Aank. Huwelijk Sander Benninga en Bertha Zadoks in NIW 29-1-1909:
http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010872676%3Ampeg21%3Ap006%3Aa0047
; Bakkersknecht gevraagd door S. Benninga in NIW 23-9-1921:
http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010874021%3Ampeg21%3Ap008%3Aa0042
; Jacob Benninga haalde 2e prijs op bakkerij-tentoonstelling in Deventer. In Niw 8-5-1936:
http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010871344%3Ampeg21%3Ap003%3Aa0075

1) Kaatje Benninga, alias: Corrie, birth 14 Nov 1909 Deventer, died 27 Nov 1988 Utrecht, KB Historische kranten: NIW 2 dec 1988, lives: , KB Historische kranten: NIW 2 dec 1988
Kaatje (Corrie) is aug. 35 vertrokken naar Utrecht en toen getrouwd met Jo (Joseph) de Leeuw (eerst als banketbakker bij De Leeuw in de Nieuwstraat, later bij Benninga in dienst) uit Winterswijk.
Zij zijn een kosjere lunchroom begonnen op de Lijnbaan in Utrecht.

Op foto's uit 1931 (en revue) en 1936 (afscheid L. Koppels) staan Zjudie en Corrie Benninga. Zjudie is in februari 1937 naar Eindhoven vertrokken, maar kennelijk na 1940 teruggekeerd, want Lena Benninga, Kleine Overstraat 33, staat in 1942 op ee n aanvullende adressenlijst van de Joodse Raad vermeld (NIOD).

Jaap, Corrie en Lena waren lid van de Joodsche Deventer Jeugdvereniging Tikwas Jisroeil. Corrie was secretaris in 1930.

Documentatie: Menukaart huwelijk Corrie en Jo de Leeuw-Benninga (28-08-1935) + huwelijksliedjes. Ook liedjes bij hun 12,5 huwelijk. Inzamelbrief aan de Joodse onderduikers voor geschenk aan hun verzorgers, onderteknd door oa. Corrie en Jo de Leeuw -Benninga, Utrecht. to:
Joseph de Leeuw, alias: Jo, birth 13 Apr 1913 Winterswijk, died 5 MEI 2001 Utrecht, occupation: Banketbakker bij De Leeuw in de Nieuwstraat, Bakkersknecht bij Sander Benninga, Kosjere lunchroom op de Lijnbaan, Utrecht, lives: , KB Historische kranten: NIW 28 Aug 1936, KB Historische kranten: NIW 11 Feb 1949

2) Simon Benninga, birth 29 Jan 1911 Deventer, Akevoth NDB core 2765, died 25 Apr 1919 Apeldoorn, Akevoth NDB core 2765

3) Zjudie Benninga, birth 28 Sep 1912 Deventer, Stenen Archief, died 14 Jan 1998 Eindhoven, Stenen Archief
Op foto's uit 1931 (en revue) en 1936 (afscheid L. Koppels) staan Zjudie en Corrie Benninga. Zjudie is in februari 1937 naar Eindhoven vertrokken, maar kennelijk na 1940 teruggekeerd, want Lena Benninga, Kleine Overstraat 33, staat in 1942 op ee n aanvullende adressenlijst van de Joodse Raad vermeld (NIOD).

Zjudi was getrouwd met Jacob Benninga (een neef) die samen met zijn neef (ook) Jacob Benninga (broer van Zjudi) een bakkerij in Eindhoven. Een klant van hen was Hendrik en Johanna Bakker-Kaptein. Jacob is daar samen met zijn vrouw Zjudi ondergedok en. Later kwam hun dochter Mena er ook bij. Yad Vashem 1984. Blz 79, The Encyclopedia of the Righteous Among the Nations, Rescuers of Jews during the Holocaust. The Netherlands, Yad Vashem, Jerusalem 2004. to:
Jacob Benninga, alias: Jakob, birth 14 Nov 1906 Eenrum, Alle Groningers, died 2000, lives: , NIW 5 Feb 1937, KB Historische kranten, son of Mozes Benninga and Kornelia van Geuns

4) Jacob Benninga, alias: Jaap, birth 8 OKT 1917 Deventer, died 2002
Jaap, Corrie en Lena waren lid van de Joodsche Deventer Jeugdvereniging Tikwas Jisroeil. Corrie was secretaris in 1930.

Jacob (Jaap) is al in aug. 1932 (1933?) uit Deventer naar Groningen vertrokken. Hij moet voor 1942 in Deventer zijn teruggekeerd, want Sander Benninga staat dan vermeld als gezinshoofd met vrouw, dochter en zoon. to:
Meta Koppens

5) Lena Benninga, alias: Lenie, birth 29 Jun 1919 Deventer, died 1998, ?
Op foto's uit 1931 (en revue) en 1936 (afscheid L. Koppels) staan Zjudie en Corrie Benninga. Zjudie is in februari 1937 naar Eindhoven vertrokken, maar kennelijk na 1940 teruggekeerd, want Lena Benninga, Kleine Overstraat 33, staat in 1942 op ee n aanvullende adressenlijst van de Joodse Raad vermeld (NIOD).

Jaap, Corrie en Lena waren lid van de Joodsche Deventer Jeugdvereniging Tikwas Jisroeil. Corrie was secretaris in 1930.

Lena wordt genoemd als speler in Revue "De verfpot", tekst der liederen gezongen. Kinderfeest 40-jarig bestaan synagoge Deventer 11-09-1932. Auteur J.M. Noach.

Lena Benninga was waakster bij begrafenissen (Joodse Raad 42) to:
Louis Salomon de Winter, birth 10 Sep 1918 Amersfoort, nljewgen.org 1535, died 30 MRT 1996 Amersfoort, nljewgen.org, son of Salomon de Winter and Matje de Vries

Main index A-Z