Izaak Nathans de Vries

Cohen (Delfzijl, Groningen, Veendam & Wildervank)

Family page

Izaak Nathans de Vries, birth 1758 Haren, died 6 OKT 1848 Winsum, buried Groningen, occupation: koopman
uit de joodse gemeenschappen in N.O. Groningen Hij vestigde zich in 1797in Winsum hij kwam toen uit Garnwerd. Als zijn geboorteplaats wordtHarmen in Duitsland genoemd, vermoedelijk een gehucht in Wurtenberg.In1803 had hij van een drost van het Wes terkwartier toestemming gekregenom met coopmanschappen in de rurisdictie rong te gaan in de bronnenwordt hij steeds koopman genoemd Waarin hij handelde is niet preciesbekend, maar uit het rondgaan met coopmanschappen krijgen we de indrukdat hij al s marskramer is begonnen, een marskramer met een zwaar pak opzijn rug sjouwend langs de wegen in sneeuw en koude des winters inbroeiende hitte des zomers zich moeizaam voortschleppend van boerderijtot boerderij
Bij een procesverbaal in 1848-1849 staat dat hij landgebruiker(eigenaar) is van het jeudenplaetske (boerderij. Zijn vader had dezeboederij in 1831 gekocht voor 2750 gulden
Vermoedellijk als marskramer begonnen was Izaak Nathan de Vries alspoedig de meest welgestelde Jood uit de hele regio Een van zijn zoonsCompracht Izaaks bezat in het midden van de 19e eeuw in Westinge eenboeren bedrijf van ruim 10 hectare in de ti jd voor de schaalvergrotingvan de agrarische bedrijven van na de Tweede Wereld Oorlog eenaanzienlijke oppervlakte
Nog beter verging het Hartog de Vries koopman in vee en wol Hij was eenkleinzoon van Izaak Nathans en oom zegger van Compracht Izaaks Hij dreefeind negentiende eeuw, ook in Winsum, een vellenbotterij waar hudien vangeslahte dieren gereinigd werde n Met een geschat jaar inkomen van circadrieduixend guleden was hij het welvarendste lid van de Joodsegemeenschap Hij was een van de honderd kiesgerechtigden van de(burgerlijke) gemeente
Diens zoon Nathan Albert (Nardus) behoorde blijkens zijn plaats in dekohieren van de hoofdelijke omslag in het begin van de 20e eeuw tot de30 of 40 meest welgestelde families van het dorp Tegen sommige rijkeboeren kon hij ook niet op hij zette he t bedrijf van zijn vader voortmaar toen hij in 1914 definitief naar de stad Groningen vertrok (hijwoonde al geruime tijd nog maar enkele maanden van het jaar in Winsum)was er in noord west Groningen geen enkele Joodse inwoner meer diefincieel ve r boven de anderen uitstak
Married 1797 Garnwerd to:
Froontje Komprechts van der Kamp, birth 20 Aug 1772 Nieuwolda, died 19 Dec 1827 Winsum, buried 21 Dec 1827 Groningen

1) Comprecht Izaaks de Vries, birth 17 Sep 1799 Winsum, died 29 MRT 1867 Adorp, buried Winsum, occupation: landbouwer, koopman
even ten zuiden van Winsum in de buurtschap Groot Wetsinge aan deKarspelweg nr 4 ligt een boerderij die bij sommige oldere bewoners nogbekend staat als het Jeudenplaestke Wel een bewijs dat Joodse landbouershier schaars waren. Tot nu toe kwame n we er bij onderzoek in deprovincie vier tegen. En hier in Noord West Groningen vinden we dan devijfde namelijk Comprecht Izaaks de Vries, geboren in 1799 te Winsum,maar in 1848-1849 bij een proces vermeld als landbouwer te Wetsinge datdestijd s tot de gemeente Adorp behoorde. Landgebruiker wil slechtszeggen dat hij niet de eigenaar van de door hem gebruikte grond was. Hijwas een zogenaamde beklemde meier hetgeen beteknt dat hij tegen eenvaste huur het erfelijk gebruik van de grond had / Die grond kon hij zelfook weer verhuren. Het land was aan de familie gekomen doordat zijnvader Izaak Nathans de Vries deze kapitale boereplaats in 1831 voor 2750gulden op een publieke veiling had gekocht De bijbehorende grond wastoen nog in twe e gedeelten aan anderen verhuurd. Maar in 1847 kreegComprecht het geheel voor 355 gulden per jaar van zijn vader in huur.Tegelijkertijd werd het hem bij testament als erfdeel toegezegd.Daarvoor moest hij 5000 gulden in de erfenis inbrengen, wel k bedraag nahet overlijden van de vader in drieeen zou worden verdeeld tussenComprecht, diens zuster Frouwke en de representanten van hun overledenbroer. Een jaar later overleed Izaak Nathans en zo is Comprecht tot zijndood in 1867 in Wetsinge lan dgebruiker gebleven Uit deboedelbeschrijving opgemaakt na zijn overlijden, blijkt dat hij en zijnvrouw Roosje Cohen te Wetsinge een boerenbehuizing met ruim 10 ha landbezeten hadden, dus echt wel wat meer dan zo'n weilandje dat sommigeslager s en veehandelaars wel gebruikten om een paar stuks vee tijdelijkonder te brengen Compracht Izaak de Vries was een van de meerwelgestelde leden van de Winsummer ringsynagoge Na zijn overlijden zetteRoosje Cohen het bedrijf van haar man voort . In de notariele akten wordtzij dan ook steeds landbouwerse genoemd, wat niet wil zeggen dat zij nuecht zelf boerin was. Haar zoon en dochter verkochten haar hun recht opde nalatenschap van hun vader voor 1735 gulden De grond verhuurde zij,een kl eine 10 ha in 1869 aan een huurder voor ruim 1000 gulden per jaaren verder kleine perceeltjes tezamen 1 ha als hooi en weiland in 1884liet zij, inmiddels tegen de 70 huis en land veilen het bracht 24.000gulden op Aan het landbouw bestaan van Jode n in noord west Groningen wasmet deze veiling voorlopig een einde gekomen.
Zo had Izaak de Vries, het meest welgestelde lid van de gemeente,beloofd voor een jaar 12 gulden bij te dragen Maar op 6 oktober 1848 washij overleden, voor zijn aandeel betaald te heben. Een van de zoonsComprecht, landgebruiker uit Westinge verkl aarde van deze belofte nietste weten en dus ook niet bereid te zijn 4 gulden-hij was voor eenderdeerfgenaam, ook van de schulden- te betalen. De manhigiem brachten dezaak voor de rechter. Uit het getuigen verhoor dat de kantonrechter inOnderdenda m toen instelde zien we hoe men in deze kleine gemeenschapprobeerde er een voorzanger-ritueel slachter op na te houden:afwisselend bij bij gemeenteleden in de kost en geldelijke toezeggingenvan welgestelden Het in de kost nemen was overigens oo k een manierwaarop de landarbeiders vaak voor een deel betaald werden. Opvallend isdat het hier alleen om een voorzanger,slachter ging.
Married 21 Jun 1842 Winsum to:
Roosje Cohen, birth 24 Jun 1816 Bedum, died 21 OKT 1906 Delfzijl, buried 22 OKT 1906 Winsum, daughter of Joseph Gossels Cohen and Judith Manuel Cohen

2) Frouwke Izaaks de Vries, birth 6 Aug 1802 Winsum, occupation: koopvrouw

3) Nathan Izaaks de Vries, birth 12 MEI 1806 Winsum, died 12 Dec 1846 Winsum, buried Groningen, occupation: koopman
Married 15 Apr 1833 Dalfsen to:
Reintje Hartogs Vos, birth 12 Aug 1806 Dalfsen, died 12 MRT 1900 Winsum, buried Winsum, occupation: winkelierster, koopvrouw

4) Haiman Izaaks de Vries, birth 5 Jul 1810 Winsum, died 21 Jan 1817 Winsum

5) Jakob Izaaks de Vries, birth 30 OKT 1814 Winsum, died 14 Jul 1819 Winsum

Main index A-Z