Hartog Cohen

Deventer v. 1.2

Family page

Hartog Cohen, birth 8 OKT 1850 Oude Pekela, AlleGroningers geboorteakte nr 106, son of Hartog Cohen and Ester de Levi to:
Friederieke Hartogsohn, alias: Friederike, birth 13 Dec 1853 Emden, Duitsland

1) Jakob Hartog Cohen, alias: Herman, birth 20 Jan 1882 Emden, Duitsland, died 7 Dec 1942 Auschwitz, Polen, occupation: Veehandelaar (SAD)/landarbeider (jm.nl)
Hij was een oom (broer van de moeder) van Friedl Zilversmit-Keusch, die ook in Deventer woonde. Zij heeft bemiddeld om hem in Deventer te laten komen als vroegere Nederlander (hij meldde zich 1938 als vluchteling).

Volgens het politiearchief blijken in 1942 ineens vier Cohens op dit adres te wonen. (SAD, Politiearchief nr. 843, doos 502). Hypothese: Rebekka was een zuster van Jacob Hartog en trok in 1942 met haar kinderen Hedwig en Paul bij haar broer in.

Huisgenoten:
zuster 1942: Rebekka Cohen 10-12-1887 Oude Pekela
Dochter van Benni, broer Herman 1942: Hedwig (Hedy Pauline) Cohen 30-6-1928 Emden - 4-9-2012 Deventer
Zoon van Benni, broer herman Vanaf 24-8-1940; nog steeds 1942: Paul Cohen 30-12-1924 Emden
Gezin van Gustav Keusch

In het politie-archief is een schrijven dd. 8 juli 1938 van de Rijksdienst der Werkloosheidsverzekering en Arbeidsbemiddeling in Den Haag aan de CvP dat de veehandelaar en vroegere Nederlander Jacob Hartog Cohen een visum wil voor een regelmati g bezoek aan Nederland om naar familie te gaan. In Deventer geeft hij als referentie D. Zilversmit op. De Rijksdienst wil de mening van de CvP. Op 13 juli 1938 komt politie-rechercheur Meijer met een onderzoeksrapport. Hij zegt dat Cohen statenloo s is. Volgens Zilversmit is J.H. Cohen een broer van zijn vrouw zijn moeder. (een oom zouden wij zeggen). Cohen had door langdurig verblijf in het buitenland zijn Nederlanderschap verloren. Cohen had al eerder bij Z. op bezoek gewild, maar had toe n niet de juiste papieren. T.a.v. Zilversmit zowel als t.a.v. Cohen is niets ten nadele bekend. Een visum voor familiebezoek kan dus worden afgegeven. 22 augustus 1938 besluit de RWA (directeur Verwey) toch dat hij zijnerzijds niet zal bevordere n dat Hartog zich naar Nederland kan begeven 'met het oog op gevaar voor vestiging hier te lande'.

Beiden hoefden in 1942 aan de Joodse Raad geen bijdrage te betalen. Herman komt niet voor op de lijst van slachtoffers en ook niet op de lijst van gezinnen uit 1942. Wel staat zijn naam op een lijst voor een actie van 1941, maar zonder dat er ee n bedrag staat ingevuld. Het gezin van Gustav Keusch (Duitse vluchtelingen), bestaande uit drie personen, werd (in 1942?) in het huis van Jacob Hartog Cohen opgenomen.

Een broer van Herman was Benni Cohen. Hij was getrouwd met Ella Keusch. Zij hadden 2 kinderen: Paul Hartog Cohen (Emden, 30-12-1924 - Gorinchem, 5-10-1991) en Hedwig. De ouders werden tijdens de Kristallnacht gearresteerd in hun Duitse woonplaat s Emden. Ella kwam spoedig vrij, Benni bracht eerste enige tijd door in een kamp, alvorens te mogen terugkeren naar huis. Moeder Ella overleed in 1939. Benni probeerde Paul en Hedwig naar Nederland te krijgen, maar de grens was inmiddels gesloten . Een verzoekschrift van zijn Nederlandse familielid Heiman Cohen aan koningin Wilhelmina om diens neef en nicht toe te laten hielp wel. Ze werden in januari 1939 ondergebracht in een kindertehuis in Wijk aan Zee en vier maanden later in het Neder lands Israèelitisch Weeshuis in Den Haag. Hun vader zou de oorlog niet overleven.
Na verloop van tijd mocht eerst Hedwig en vervolgens ook Paul naar familie in Deventer. In 1942 werden ze gezamenlijk opgehaald en afgevoerd naar een gebouw in Deventer. Ze konden dat gebouw echter heelhuids verlaten en doken vervolgens onder. Pau l belandde met zijn oom Jakob Cohen korte tijd op een boerderij in de omgeving van Deventer. Een Duitse inval werd Jakob fataal. Hij werd opgepakt en stierf op 7 december 1942 in Auschwitz. Paul wist zich verborgen te houden in een hooiberg. Bi j de bevrijding in mei 1945 woonde hij in Koog aan de Zaan. Hij was in het bezit van een vervalst persoonsbewijs met de naam Jacob Bruining.
Vanaf 14 mei 1945 maakte Paul Cohen deel uit van de Binnenlandse Strijdkrachten in Koog aan de Zaan en Zaandijk. Hij werkte onder meer in de militaire keuken. Begin juni 1945 vertrok hij naar zijn familie (Zilversmit) in Deventer. Op een briefkaa rt aan de 'Commandant der N.B.S. [Jan Dirk Vis], Zaandijk, Gemeentehuis' schreef hij op 6 juni 'goed en wel hier in Deventer aangekomen' te zijn. "De meeste huizen zijn hier erg beschadigd. Er is geen huis of er zijn ruiten uit. (...) Ik vind he t erg jammer dat ik van jullie weg ging. Jullie waren altijd goede kameraden voor mij." In april 1952 emigreerde Paul Cohen naar Canada, maar keerde na enige tijd terug. Hij hield zich bezig met film en fotografie. Hij overleed op 66-jarige leefti jd aan een hartstilstand.
Zijn zus Hedwig was tijdens de oorlog ondergedoken in Friesland en ontsnapte daar aan de Holocaust. Zij is in Deventer overleden in 2012.
Meer over Herman en Paul Cohen: http://www.joodsmonumentzaanstreek.nl/pagina-2558-Cohen-Paul-Hartog.shtml; ovl.adv. Hedwig in Stentor 5-9-2012.

2) Rebekka Cohen, alias: Bertha/Berta, birth 10 Dec 1887 Oude Pekela, AlleGroningers geboorteakte 143, died 19 Feb 1943 Auschwitz, Polen Place (family): Deventer, Appelstraat 31 bij Jakob Hartog Cohen to:
Gustav Keusch, alias: Gustaf, birth 11 Apr 1877 Mariaweiler, Duitsland, died 19 Feb 1943 Auschwitz, Polen, occupation: Veehandelaar, son of Joseph Keusch and Johanna Ruhr
Krijgt vanaf 1940 steun van 5,- p. week en soms iets extra's als geld voor een rijwielplaatje ( 2,50 in juli '40), kolentoeslag, ziekenfonds, een extraatje voor de feestdagen (Jomtow, 16 sept. 1941).

Op19 maart 1942 wordt in een rondschrijven gemeld dat de matzesfabriek geen matzes kan verzenden omdat de broodnummers 17 en 18 niet aangenomen kunnen worden. Keusch had zich ingetekend voor 9.600 gram matzes. Ter vergelijking: Bloch tekende in vo or 12.800, Zacharias voor 6.400 gram.
-
In 1941 en 1942 betaalde hij (uiteraard) geen bijdrage aan de Joodse Raad.

Documentatie: http://www.geschichtswerkstatt-dueren.de/gws_dn_namensliste_neu/namensliste.php?id=2724
Op 11 mei om 12.10 uur moesten Keusch en zijn vrouw zich melden om aan de Lijnbaansgracht in Amsterdam emigratieformulieren in te vullen. (NIG nr. 66)

In het NIG-archief is een brief dd. 1-8-41 van de Joodse Raad (getekend voor de controlecommissie: M. Nijkerk-Maartens) waarin wordt meegedeeld dat hun kleinkinderen Paul en Hedwig Cohen niet bij de fam. Zilversmit, maar bij de fam. Keusch, Appels traat 31 te Deventer, zijn gehuisvest. Hedwig had daarvoor wel bij Zilversmit in huis gewoond. In het NIG-archief (nr 84) is een aanvullend dagrapport dd. 23-1-1942, geschreven door mevrouw U. Goldschmidt. [Zij bezoekt blijkbaar als maatschappelij k werkster de ondersteunde gezinnen]: Gustav Keusch, Appelstraat 31. Sedert zes weken krijgt hij â 7,- per week van de Joodse Raad. Eerder was dat â 5,-. Toen kreeg het gezin nog wel eens wat extraatjes van de heer Zilversmit, maar deze heeft ze s maanden in het Huis van Bewaring gezeten en zijn eigen huishouding is erg achteruitgegaan. De pleegkinderen Paul en Hedwig Cohen zijn nog steeds bij Keusch in huis. Het KindercomitÔe betaalt sinds 1 januari voor hen â 13,50 per week. Eerder wa s dat â 8,- per week, maar de kinderen zijn uit hun kleren gegroeid. Keusch' zwager Jacob Cohen woont nog steeds bij hem in, doet was klusjes en betaald acht áa tien gulden kostgeld per week. Paul werkt in diverse huishoudingen en brengt daarvoo r â 5,- per week in. Keusch is onder doktersbehandeling: 'de man is oorlogsziek'.

Van dit huishouden is ook een JOKOS-dossier (nummer 9498) aanwezig op het Gemeentearchief van Amsterdam. Voor inzage is toestemming nodig van de stichting Joods Maatschappelijk Werk.

3) Benni Cohen, birth 19 OKT 1898 Emden, Duitsland, died Sobibor, Polen, occupation: Koopman, veehandelaar to:
Ella Keusch, birth 27 Jun 1899 Mariaweiler, Duitsland

Main index A-Z